بزرگ‌تر از توست، در پاسخ او بگو: او پيش از من به ايمان و عمل صالح پرداخته.

پس او از من بهتر است.

و اگر او از تو كوچك‌تر است، بگو: من پيش از او گناه كرده‌ام. پس او از من بهتر است.

اگر او هم‌سال توست، بگو: من نسبت به گناه خود يقين دارم؛ امّا گناه او قابل ترديد است. چرا يقين خود را به دليل شك، رها كنم؟!

اگر مردم به تو احترام كردند، بگو: اين فضيلتْ به آنها اختصاص دارد. و اگر از مردم جفا ديدى، بگو: اين، نتيجه گناهى است كه خودم مرتكب شده‌ام.

در صورتى كه به اين ره‌نمود، عمل كنى، زندگى بر تو آسان مى‌شود؛ دوستانت فراوان و دشمنانت كم مى‌شوند؛ نيكى‌هاى ديگران تو را شاد مى‌كند؛ و از جفاى آنان افسوس نمى‌خورى».[258]

ملاحظه مى‌كنيد كه يك تحليل عقلى صحيح، چگونه انسان را به خوش‌گمانى و شادكامى در روابط اجتماعى دعوت مى‌كند.

3- 3- 1- 4. شوخ‌طبعى‌

شوخى، از عوامل شادى و نشاط است.[259] شوخى، حالت مثبت در ذهن و بيان عاطفه مثبت است كه هم خُلق مردم را بهبود مى‌بخشد و هم خود، ناشى از خُلق مثبت است و مى‌تواند تأثير عميقى بر شادى داشته باشد. لذا يكى از شايع‌ترين و مؤثّرترين روش‌هاى القاى خُلق مثبت است. در عين حال، شوخى و خنده، رويدادهاى استرس‌زا را كم مى‌كنند و نگاه فرد را به جنبه‌هاى شاد آن معطوف مى‌سازند و به همين دليل، نقش مراقبتى نيز دارند كه موجب كاهش عواطف منفى‌

[258]. ر. ك: ص 159 ح 76.

[259]. ر. ك: ص 319( شوخى).