ره‌نمودهاى درمان اندوه- كه در فصل سوم آمده است-، مى‌آوريم.

2- 1. درمان‌هاى معرفتى‌

مقصود از درمان‌هاى معرفتى، شناخت‌ها و آگاهى‌هايى هستند كه مى‌توانند در پيشگيرى يا درمانِ غصّه‌هاى بيهوده و ناروا مؤثر باشند:

2- 1- 1. شناخت امور شايسته اندوه و شادى‌

نخستين ره‌نمود پيامبر صلى الله عليه و آله و اهل بيت عليهم السلام براى درمان اندوه و نگرانى، تصحيح بينش و به تعبير ديگر، واقع‌گرايى در ارزيابى غم‌ها و شادى‌هاست. اين ره‌نمود، در واقع، اساس همه ره‌نمودهاى معرفتى در زمينه درمان نگرانى‌هاى منفى و دستيابى به شادى‌هاى روا و مثبت است.

تشخيص صحيح عوامل شادى و نگرانى، آن قدر اهميت دارد كه امام على عليه السلام ضمن نامه‌اى به شخصيت بزرگى مانند عبداللَّه بن عبّاس مى‌نويسد:

إِنَّ المَرءَ قَد يَسُرُّهُ دَركُ ما لَم يَكنُ لِيَفوتَهُ، ويَسوؤُهُ فَوتُ ما لَم يَكُن لِيُدرِكَهُ، فَليَكُن سُرورُكَ بِما نِلتَ مِن آخِرَتِك، وَليَكُن أسَفُكَ عَلى‌ ما فاتَكَ مِنها، وما نِلتَ مِن دُنياكَ فَلا تُكثِر به فَرَحاً وما فاتَكَ منها فَلا تَأسَ عَلَيهِ جَزَعاً وَليَكُن هَمُّكَ فيما بَعدَ المَوتِ.[140]

گاه آدمى را [برخوردار شدن از] چيزى كه از دستش نمى‌رود، شادمان مى‌كند و از دست دادن چيزى كه به دست آمدنى نيست، اندوهگين مى‌سازد [، حال آن كه‌] شادمانى‌ات بايد براى آن مقدار آخرتى باشد كه به دست آورده‌اى و اندوه تو براى چيزى از آن باشد كه از دستش داده‌اى. براى آنچه از دنيايت به دست آورده‌اى، بسيار شادمانى نكن و بر آنچه از آن از كف‌

[140]. ر. ك: ص 210 ح 200.