3- 6- 1. رابطه ناشناخته روانى‌

برپايه شمارى از روايات، ارواح اهل ايمان، رابطه مرموزى با يكديگر، و با اهل بيت عليهم السلام دارند كه در نتيجه آن، شادى و اندوه آنها به يكديگر منتقل مى‌شود. در اين صورت، انسان، احساس شادى و يا اندوه مى‌نمايد بدون اين كه بداند علّتش چيست؟![307]

3- 6- 2. القائات فرشته و يا شيطان‌

يكى ديگر از عوامل غير اختيارى شادى و يا غم، القائات درونى است كه به وسيله فرشته‌[308] و يا شيطان‌[309] صورت مى‌گيرد. گاه بدون اين كه انسان بخواهد، مسائلى به ذهن او خطور مى‌كنند كه باعث شادى وى مى‌شوند و گاه به عكس، چيزهايى در ذهنش وارد مى‌شوند كه او را غمگين مى‌نمايند. بر پايه روايتى از امام صادق عليه السلام اين گونه شادى‌ها و غم‌ها ممكن است ريشه در الهام فرشتگان و يا وسوسه شياطين داشته باشد.

[307]. ر. ك: ص 351( پيوند روحى).

[308]. ر. ك: ص 355( الهام فرشته).

[309]. ر. ك: ص 205( اندوه ناشى از وسوسه‌هاى شيطان).