آفرينش مُلكى (نطفه، عَلَقه، مَضْغه و ...)، لحن خود را از خلق به انشا تغيير مى‌دهد و مرحله جديدى را كه با مراحل پيشين، متفاوت است، يادآور مى‌شود؛ مرحله‌اى كه در آن، سخن از حيات، علم و قدرت انسان است. مراحل پيشين، هر چند در اوصاف، ويژگى‌ها، رنگ، طعم و شكل با يكديگر متفاوت بوده‌اند، امّا همجنس يكديگر به شمار مى‌رفته‌اند، در حالى كه اين مرحله، همجنس مراحل پيشين به شمار نمى‌آيد. خداوند، در اين مرحله، چيزى را به انسان عطا كرد كه در مراحل پيشين نكرده بود.[355]

بر اين اساس، انسان، موجودى دو بُعدى است و به همين جهت، امور مربوط به او نيز دو بُعدى خواهد بود، مانند سعادت، نيازها، امكانات لازم براى سعادت، و ....

دو. هدفمندى‌

يكى از موضوعاتى كه در متون دينى، مورد توجّه جدّى قرار گرفته، هدفمندى انسان و حكمت آفرينش اوست. خداوند متعال تأكيد مى‌كند كه خلقت انسان، بيهوده و عبث نيست؛ بلكه داراى هدف و حكمت است:

(أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناكُمْ عَبَثاً وَ أَنَّكُمْ إِلَيْنا لا تُرْجَعُونَ.[356] آيا گمان بُرده‌ايد كه شما را بيهوده آفريده‌ايم و به سوى ما باز نمى‌گرديد؟!).

جالب اين كه در برخى روايات، تأكيد شده كه آفرينش انسان، سودى براى آفريدگار ندارد. امام على (ع) در اين باره مى‌فرمايد:

لَم تَخلُقِ الخَلقَ لِوَحشَةٍ، و لَا استَعمَلتَهُم لِمَنفَعَةٍ.[357]

آفريده‌ها را براى تنهايى و وحشت نيافريدى، و آنها را براى به دست آوردن سودى هم به كار نگرفتى.

بخشى از آيات و احاديث، حكمت آفرينش انسان را بيان كرده‌اند كه با تأمّل در آنها مى‌توان گفت كه آفرينش انسان، داراى پنج حكمت است كه عبارت‌اند از:

- به كار گيرى انديشه و شناخت آفريدگار

قرآن كريم، در ادامه تبيين مراحل آفرينش انسان، تصريح مى‌فرمايد:

(هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا

[355]. بحث آفرينش ملكى و ملكوتى از: دائرة المعارف قرآن كريم، ج 4 ص 488.

[356]. سوره مؤمنون، آيه 115.

[357]. نهج البلاغة، خطبه 109؛ غرر الحكم، ح 7554. نيز، ر. ك: بحار الأنوار، ج 4، ص 318، ح 43.