است، اين كه واقعيت‌ها، ثابت و تغييرناپذيرند. لذا انسان موفّق، كسى است كه با شناخت و پذيرش اين واقعيت‌ها، خود را با آنها هماهنگ سازد.

از زاويه‌اى ديگر مى‌توان گفت كه شادكامى انسان، يك «حقيقت موجود» است كه هر چند جِرم مادى و رؤيت ندارد، امّا داراى ماهيتى است كه آفريده شده و وجود دارد. از اين رو، همانند ديگر آفريده‌ها، حقيقتى است كه قوانين خاص خود را دارد. بى‌ترديد، شادكامى، ماهيتى دارد كه اندازه‌گيرى مى‌شود و از برنامه‌اى مشخّص پيروى مى‌كند. همچنين برخى امور هستى، مانند ماهيت انسان، دنيا و آخرت و امورى از اين دست نيز هستند كه با شادكامى ارتباط پيدا مى‌كنند و قوانين خاص خود را دارند. همه اين مجموعه بر شادكامى مؤثّر است و مراد از قوانين حاكم بر شادكامى، كلّ اين مجموعه است.

اصل دوم: مربوط به بُعد تشريعى شادكامى است و رويكرد قانون‌شناسانه دارد. مبتنى بر «هست و نيست» هاى شادكامى- كه از آن به واقعيت‌ها ياد كرديم-، «بايد و نبايد» هاى آن به وجود مى‌آيند. بر اساس واقعيت‌هاى حاكم بر ماهيت شادكامى، امورى را بايد انجام داد تا شادكامى تحقّق يابد و امورى را بايد ترك كرد تا شادكامى آسيب نبيند. اين، بُعد تشريعى شادكامى را تشكيل مى‌دهد. در اين جا مراد از تشريع، صرفاً احكام فقهى نيست؛ بلكه شامل كليه توصيه‌ها (بايدها و نبايدها) يى مى‌گردد كه به تحقّق شادكامى كمك مى‌كنند. اين امور، مى‌توانند به احكام، اخلاق و يا عقايد مربوط باشند. مهم اين است كه اين قوانين، در حقيقت، نقشه راه شادكامى را ترسيم مى‌كنند و كسى كه بخواهد به آن هدف دست يابد، بايد از اين مسير حركت كند. اين، در همه امور صدق مى‌كند. هر مسئله‌اى، ماهيتى دارد و بر اساس آن، بايدها و نبايدها شكل مى‌گيرند كه راه تحقّق آن را ترسيم مى‌كنند. شادكامى نيز تابع همين قاعده است.

از آنچه گذشت، روشن شد كه شادكامى، همانند هر موضوع ديگرى، ماهيتى دارد (بُعد تكوين) كه براى تحقّق آن بايد امورى را رعايت نمود (بُعد تشريع). اين بحث، رويكردى پديدارشناسانه دارد. مسئله بعدى اين است كه اين مجموعه (تكوين و تشريع)، به دست چه كسى تنظيم مى‌شود؟ اين بحث، رويكردى واقعيت‌شناسانه دارد.

در ادامه، آن دسته از مبانى‌اى را كه تبيين كننده بُعد تكوينى و تشريعى شادكامى‌اند، بيان خواهيم كرد و سپس در فصل بعد، عواملى را كه مبتنى بر اين مبانى‌اند، بررسى خواهيم نمود.

توحيد، پايه نظرى شادكامى‌

بر اساس آنچه از متون دينى به دست مى‌آيد و به تفصيل بيان خواهيم كرد، شادكامى، پايه نظرى بنيادينى دارد و آن، توحيد است. اساساً بنيادى‌ترين مسئله معرفتى در اسلام و همه اديان الهى- كه‌