همچنين از پيامبر (ص) نقل شده كه: هر كس خدا به وسيله او گشايشى در كار مسلمانى ايجاد كند، خداوند در گرفتارى‌هاى دنيا و آخرت برايش گشايش ايجاد خواهد كرد[1500] و هر كس در كار برآوردن نيازهاى مسلمانانى باشد، خداوند نيز در كار برآوردن نياز او خواهد بود و هر كس در اين دنيا يك گرفتارى از مسلمانى برطرف كند، خداوند، يك گرفتارى از گرفتارى‌هاى آخرت او را برطرف خواهد ساخت.[1501] اينها جزء قوانين زندگى اند. يكى از مفاهيم اسلامى در اين زمينه، «صدقه» است. پيامبر خدا (ص) تأكيد دارند كه به وسيله صدقه دادن، غم و اندوه را دور كنيد:

تَداركوا الهُمُومَ والغُمومَ بِالصَّدَقاتِ، يَكشِفِ اللّهُ عَزَّ و جَلَّ ضُرَّ كُم، ويَنصُرُكُم عَلى عَدُوِّكُم، ويُثَبِّت عِندَ الشَّدائِدِ أقدامَكُم.[1502]

نگرانى و اندوه را به وسيله صدقات، از بين ببريد تا خداوند عزّ وجلّ آسيب‌ها را از شما برطرف سازد و بر دشمنتان پيروز گردانَد و هنگام سختى‌ها گام‌هايتان را استوار سازد.

ف- تقويت خويشتندارى‌

از مسائل مهم درونى انسان، وضعيت او در برابر گرايش‌هاى نفسانى است كه مى‌تواند به شكل خويشتندارانه يا افسارگسيخته صورت گيرد. كسى كه تقواى الهى داشته باشد، در برابر خواهش‌هاى نفسانى، مقاومت مى‌كند و در نتيجه، درون او پاك و نورانى باقى مى‌ماند. همچنين مورد لطف خداوند قرار مى‌گيرد و برايش از هر اندوهى، فَرَجى و از هر تنگنايى، راه خروجى قرار مى‌دهد و وى را نجات مى‌بخشد. امام على (ع) در اين باره مى‌فرمايد:

مَن اتّقى اللهَ سُبحانَهُ جَعَلَ لَهُ مِن كُلِّ هَمٍّ فَرَجاً، ومِن كُلِّ ضَيقٍ مَخرَجاً.[1503]

هر كس از خداى سبحان پروا كند، براى او از هر اندوهى، گشايشى، و از هر تنگنايى، راه‌

برون‌رفتى قرار مى‌دهد.

[1500]. پيامبر خدا( ص): مَن أجرَى اللّهُ عَلى يَدِهِ فَرجاً لِمُسلِمٍ، فَرَّجَ اللّهُ عَنهُ كَربَ الدُّنيا والآخِرَةِ( الأمالى، طوسى، ص 586، ح 1212؛ نزهة الناظر، ص 40، ح 123؛ تنبيه الخواطر، ج 2، ص 74).

[1501]. پيامبر خدا( ص): المُسلِمِ أخو المُسلِمُ لا يَظلِمُهُ ولا يُسلِمُهُ، وَمَن كان فى حاجَةِ أخيهِ كانَ اللّهُ فى حاجَتِهِ، وَمَن فَرّجَ عَن مُسلِمٍ كُربَةً فَرَّجَ اللّهُ عَنهُ كُربَةً مِن كُرُباتٍ يَومِ القِيامَةِ، وَمَن سَتَرَ مُسلِماً سَتَرَهُ اللّهُ يَومَ القِيامَةِ( صحيح البخارى، ج 2، ص 862، ح 2310؛ صحيح مسلم، ج 4، ص 1996، ح 58؛ سنن أبى داود، ج 4، ص 273، ح 4893؛ كنز العمّال، ج 1، ص 150، ح 745؛ مجمع البيان، ج 9، ص 200؛ نزهة الناظر، ص 64، ح 127).

امام صادق( ع): مَن فَرَّجَ عَن أخيهِ المُسلِمِ كُربَةً فَرَّجَ اللّهُ عَنهُ كُربَةً يَومَ القِيامَةِ، ويَخرُجُ مِن قَبرِهِ مَثلوجَ الصَّدرِ( المؤمن، ص 50، ح 121).

[1502]. الفردوس، ج 2، ص 46، ح 2265؛ كنز العمّال، ج 6، ص 351، ح 16012.

[1503]. غرر الحكم، ج 5، ص 380، ح 8847؛ عيون الحكم والمواعظ، ص 435، ح 7524. نيز، ر. ك: عدّة الدّاعى، ص 286؛ الكامل فى التاريخ، ج 3، ص 487.