مى‌شود. در اين روش، امورى كه مى‌توانند فرح‌بخش و نشاطآور باشند، وارد فضاى روانى شخص مصيب‌ديده مى‌شوند و بدين سان، از شدّت درد و رنج وى كاسته مى‌شود.

البته مراد از مثبت‌نگرى، تخيل مثبت نيست. تخيل مثبت، چون پشتوانه واقعى ندارد، همانند يك فريب شكننده و كم‌تأثير است. روشى كه دين در اين باب توصيه مى‌كند، مبتنى بر خيال‌پردازى نيست. مثبت‌نگرى دين، مبتنى بر كشف واقعيت‌هاى خوشايند است. دين نمى‌خواهد شما را به قصّه‌ها، زندگى‌ها و شادى‌هاى خيالى سوق دهد و با وعده‌هاى توخالى بفريبد؛ دين، بر آن است تا به شما كمك كند زيبايى‌هاى موجود در زندگى‌تان را كشف كنيد و در كنار همه مشكلات، آنها را نيز به حساب آوريد.

اين، همان چيزى است كه مى‌توان آن را «مثبت‌نگرى واقع‌گرا» ناميد كه به معناى به وجود آوردن خيال خوشايند نيست؛ بلكه به معناى شناخت خوشايند موجود است. لذا لازمه آن، «مثبت‌شناسى» است. ممكن است نقاط مثبت و اميدواركننده، وجود داشته باشند؛ امّا درك نشوند و مورد توجّه قرار نگيرند. آنچه به نقاط مثبت زندگى، خاصيت آرامش‌بخشى مى‌دهد، «درك» و توجّه به آنهاست. بنا بر اين، در شرايطى كه انسان، دچار حادثه مى‌گردد و بر ناخوشايندى تمركز مى‌كند و يا آن را تعميم مى‌دهد، بهترين روش «تعديل موقعيت تنيده» بر اساس مثبت‌شناسى است. در شرايط تنيدگى، نقاط مثبت زيادى وجود دارند كه با توجّه به آنها مى‌توان به تعديل تنيدگى و تخليه فشار روانى پرداخت. مهم اين است كه اين نقاط مثبت، شناسايى شوند و مورد توجّه قرار گيرند.

بر اساس آنچه گذشت، معصومان (عليهم السلام) مردم را به نكات مثبتى كه در حين مشكلات داشته‌اند، توجّه مى‌داده‌اند. در ادامه بحث، به قلمروهايى كه نقاط مثبت زندگى را مى‌توان در آنها جستجو كرد، اشاره خواهيم كرد.

يك. تجربه‌هاى مثبت پيشين‌

يكى از پيامدهاى موقعيت ناخوشايند، تمركز بر ناخوشايندى و نديدن گذشته خوشايند است كه به «انقطاع از گذشته خوشايند و خوشايندهاى گذشته» منجر مى‌شود. در اين صورت، قابليت آرامش‌بخشى و اميدبخشى خوشايند گذشته از ميان مى‌رود و همه چيز و همه دوران‌ها، ناخوشايند ديده مى‌شوند. اين بزرگ‌نمايى، بر فشار روانى شما مى‌افزايد و آن را غير قابل تحمّل مى‌سازد.

اين، در حالى است كه خوشايند گذشته، يكى از منابع تقويت در برابر مشكلات است. اگر ناخوشايندى، در كنار خوشايندهاى گذشته قرار گيرد، از عظمت پوشالى آن كاسته مى‌شود. ديدن ناملايمات اندك، از كسى كه خوبى‌هاى فراوان از او ديده‌ايم، آزاردهنده و بى‌تاب‌كننده نيست.