خشك و يا در ميان صخره‌اى سخت باشد».[1148] يا به پرندگانى مثل كلاغ و عقاب و كبوتر و شترمرغ بنگريد كه خداوند، روزى همه آنها را ضمانت كرده است.[1149]

اين نكات آموزنده، نشان مى‌دهد كه نگران بودن براى روزى، بى‌مورد است. از اين رو، پيامبر (ص) به ابن مسعود مى‌فرمايد:

يابنَ مَسعودٍ! لا تَهتَمَّ لِلرِّزقِ فَإِنَّ اللَّهَ تَعالى يقولُ: (وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُها) وقالَ: (وَ فِي السَّماءِ رِزْقُكُمْ وَ ما تُوعَدُونَ).[1150]

اى ابن مسعود! براى روزى، اندوه مخور؛ چرا كه خداوند متعال مى‌فرمايد: (هيچ جنبنده‌اى در زمين نيست مگر اين‌كه روزى آن باخداست). و فرمود: (روزى شما و آنچه به شما وعده داده، در آسمان است).

وضع خود انسان نيز شگفت‌انگيز است. ما اكنون نگران روزى خود هستيم و حال آن‌كه سه مرحله پيش از آن وجود داشته كه خداوند، بدون اطلاع، به ما روزى رسانده است. لذا شايسته نيست كه اكنون نسبت به او سوءظن داشته باشيم. مرحله نخست، هنگامى است كه انسان در رحم مادر قرار دارد؛ در جايگاهى آرام كه هيچ سرما و گرمايى او را نمى‌آزارد و خدا روزى‌اش را مى‌رساند. مرحله دوم، دوران نوزادى است كه هرچند ناتوان است، ولى غذاى او از شير مادر تأمين مى‌شود و كسى هست كه او را تر و خشك كند. مرحله سوم، دوران پس از شيرخوارگى است كه روزى او بدون تلاش، از دست‌رنج والدين تأمين مى‌گردد و مشمول مهربانى و دلسوزى آنان قرار مى‌گيرد، حتّى او را بر خودشان مقدّم مى‌دارند؛ امّا همين انسان، وقتى بزرگ و عاقل مى‌شود و براى خودش كار مى‌كند، اوضاع بر او سخت مى‌شود و به خدا سوء ظن پيدا مى‌كند و حقوق مالى‌اى را كه بر عهده‌اش است، انكار مى‌كند و بر خود و عيالش سخت مى‌گيرد. اينها به خاطر ترس از تنگ شدن روزى و بدگمانى به خداوند متعال است.[1151]

[1148]. امام على( ع): انظروا إلى النَملَة فى صِغَرِ جُثَّتِها و لِطافَةِ هَيئَتِها، لا تَكادُ تَنالُ بِلَحظِ البَصَرِ( النظر) ... مَكفولَةٌ بِرِزقِها مَرزوقَةٌ بِوِفقِها، لا يُغفِلُهَا المَنّان و لا يَحرِمُها الدَّيّانُ ولو فى الصَّفاءِ اليابِسِ و الحَجَرِ الجامسِ( نهج البلاغة، خطبه 185).

[1149]. امام على( ع): فَهذا غُرابٌ و هذا عُقابٌ و هذا حَمامٌ و هذا نَعامٌ، دَعا كُلّ طائِرٍ باسِمِهِ و كَفَلَ لَهُ بِرِزقِهِ( همان، خطبه 185).

[1150]. مكارم الأخلاق، ج 2، ص 356، ح 2660.

[1151]. امام على( ع): كان فيما وعظ به لقمان ابنه أن قال له: يا بُنَىَّ لِيَعتَبِر مَن قَصُرَ يَقينُهُ و ضَعُفَت نِيَّتُهُ فى طَلَبِ الرِّزقِ. ان الله تبارك و تعالى خَلَقَهُ فى ثَلاثَةِ احوالٍ من امرِهِ و آتاهُ رِزقَهُ و لم يَكن لَهُ فى واحِدَةٍ مِنها كَسبٌ ولا حِيلَةٌ. ان الله تبارك و تعالى سَيَرزُقُه فى الحالِ الرابِعَةِ. اما أوّلُ ذلِكَ فَإنّه كان فى رَحِمِ أمِّهِ يَرزُقُهُ هُناكَ فى قَرارٍ مَكينٍ حيث لا يُؤذيهِ حَرٌّ و لا بَردٌ. ثمّ اخرَجَهُ مِن ذلِك و اجرى لَهُ رِزقاً مِن لَبَنِ امِّهِ يَكفيهِ به و يُرَيّبه و يَنعَشُهُ مِن غَير حَولٍ به و لا قُوّة. ثُمَّ فُطِمَ مِن ذلِكَ فَاجرى له رِزقاً مِن كسب أبَوَيهِ بِرَأفةٍ و رَحمَةٍ له من قُلوبِهِما، لا يَملِكان غَيرَ ذلِكَ حتّى إنَّهُما يُؤثرانَهُ عَلى انفُسِهِما فى احوالٍ كَثيرَةٍ. حتّى إذا كَبِرَ و عَقَلَ و اكتَسَبَ لِنَفسِهِ ضاقَ بِهِ امرُهُ و ظَنّ الظُّنونَ بِرَبّهِ و جَحَدَ الحُقوقَ فى مالِهِ و قَتَّرَ على نَفسِهِ و عَيالِهِ مَخافَةَ إقتار رِزقٍ و سُوءِ يَقينٍ بِالخَلَفِ من الله تبارك و تعالَى فى العاجِلِ و الآجِل، فَبِئسَ العبدُ هذا يا بُنَىَّ!( الخصال، ج 1، ص 122، ح 114).