نِعمَ طارِدُ الهَمِّ اليقينُ.[821]

بهترين دفع‌كننده اندوه، يقين است.

بر همين اساس در برخى روايات، به روشنى، رابطه واقعيت‌شناسى دنيا با آسايش روانى انسان، مورد بحث قرار گرفته است. پيامبر (ص) در باره اين اصل مى‌فرمايد:

لَو تَعلَمونَ مِنَ الدُّنيا ما أعلَمُ لَاستَراحَت أنفُسُكم مِنها.[822]

اگر از دنيا آنچه را من مى‌دانم، شما هم مى‌دانستيد، جان‌هاى شما از آن، احساس راحتى مى‌كرد.

امام على (ع) نيز مى‌فرمايد:

احَذِّرُكمُ الدُّنيا فَإِنَّها لَيسَت بِدارِ غِبطَةٍ، قَد تَزَينَت بِغُرورِها وغَرَّت بِزينَتِها لِمَن كانَ ينظُرُ إلَيها، فَاعرِفوها كنهَ مَعرِفَتِها.[823]

شما را از دنيا برحذر مى‌دارم؛ كه دنيا، سراى خوشى و شادمانى نيست؛ بلكه فريبكارانه، خود را آراسته و با آراستگى و زيورش كسى را كه به او بنگرد، مى‌فريبد. پس دنيا را نيك بشناسيد.

ايشان بر اين باور است كه شناخت دنيا موجب دل كندن از آن مى‌شود.[824]

واقعيت‌شناسى دنيا

در راستاى آنچه گفتيم، بسيارى از متون دينى، به تبيين ماهيت دنيا پرداخته‌اند. مأموريت تمام متونى كه در باره دنيا سخن رانده‌اند، آشنا كردن مردم با واقعيت دنياست. از اين رو، به بررسى روايات اسلامى مطرح شده خواهيم پرداخت تا واقعيات آن براى انسان روشن گردد و بتوانيم انتظارات خود را با آن هماهنگ سازيم.

يك. سختى داشتن‌

افراد ناراضى، معمولًا كسانى اند كه از دنيا انتظار بهشت را دارند. در بهشت، هرچه انسان اراده كند، محقّق مى‌شود؛ 5[825] اما در دنيا اين‌گونه نيست. دنيا به جهت ماهيت و هدفى كه براى آن در نظر

[821]. تحف العقول، ص 83.

[822]. شعب الايمان، ج 7، ص 286، ح 10330؛ المستدرك على الصحيحين، ج 3، ص 728، ح 6640.

[823]. بحار الأنوار، ج 78، ص 21، ح 82.

[824]. امام على( ع): مَن جُمِعَ فيهِ سِتُّ خِصالٍ ما يدَعُ لِلجَنَّة مَطلَبا ولا عَنِ النّارِ مَهرَبا: مَن عَرَفَ اللهَ فَأَطاعَهُ، وعَرَفَ الشَّيطانَ فَعَصاهُ، وعَرَفَ الحَقَّ فَاتَّبَعَهُ، وعَرَفَ الباطِلَ فَاتَّقاهُ، وعَرَفَ الدُّنيا فَرَفَضَها، وعَرَفَ الآخِرَة فَطَلَبَها( تنبيه الخواطر، ج 1 ص 135؛ جامع الأخبار، ص 296، ح 806؛ إحياء علوم الدين، ج 3، ص 304).

[825]. قرآن كريم مى‌فرمايد:\i( لا يَسْمَعُونَ حَسِيسَها وَ هُمْ فِي مَا اشْتَهَتْ أَنْفُسُهُمْ خالِدُونَ)\E( سوره انبيا، آيه 102)؛\i( وَ لَكُمْ فِيها ما تَشْتَهِي أَنْفُسُكُمْ وَ لَكُمْ فِيها ما تَدَّعُونَ)\E( سوره فصّلت، آيه 31)؛\i( وَ فِيها ما تَشْتَهِيهِ الْأَنْفُسُ وَ تَلَذُّ الْأَعْيُنُ وَ أَنْتُمْ فِيها خالِدُونَ)\E( سوره زخرف، آيه 71).