آن بى‌تاب مى‌گردد. اين همان چيزى است كه در ادبيات دين به عنوان «زهد» شناخته مى‌شود. زهد، به معناى «بى‌رغبتى» است،[696] نه ترك دنيا. لذا در روايات تأكيد شده كه زهد، به معناى حرام كردن حلال دنيا و ترك مال‌[697] و پوشيدن لباس‌هاى خشن و خردن غذاهاى خشك‌[698] نيست. زهد به معناى دل‌بسته نبودن است. همين معنا در روايات هم مورد توجّه قرار گرفته و زهد و رغبت، در برابر هم به كار رفته‌اند.[699]

اگر زهد يا بى‌رغتبى به دنيا در فرد به وجود آيد، نه دچار حسرت در ناخوشايندى‌ها مى‌گردد و نه دچار مستى در خوشايندى‌ها. اين بدان جهت است كه فرد زاهد، «وابسته» نبوده و از قيد و بند دنيا «آزاد» است، از اين رو، در كش و قوس‌هاى زندگى، دچار نوسانات روانى سخت نمى‌گردد و به همين جهت، راحت زندگى مى‌كند. در قرآن كريم از اين حالت روانى مثبت، با عبارت (لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى‌ ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ)[700] ياد شده و در روايات، آن را محصول زهد دانسته‌اند. در روايات تصريح شده كه زهد و بى‌رغبتى به دنيا موجب مى‌شود كه نه گرفتارى‌ها او را دچار حسرت و افسوس سازند، و نه نعمت‌ها و بهره‌هاى دنيايى، او را دچار فرح و بدمستى سازند. امام على (ع) در اين باره مى‌فرمايد:

[696]. كلمه« زهد» در اصل به معناى« اندك بودن» و« كم ارزش بودن» چيزى است و از آن جا كه اين معنا غالباً ملازم با بى‌رغبتى به آن چيز است، اين كلمه در بى‌رغبتى نيز به كار مى‌رود. ابن فارس در تبيين معناى« زهد» مى‌گويد: الزاء والهاء والدال أصل يدلّ على قلّة الشى‌ء، والزّهيد: الشى‌ء القليل، وهو مُزهدٌ: قليل المال، وقال رسول الله( ص):« أفضل الناس مؤمن مُزهد»، هو المقلّ. مادّة زاء و هاء و دال؛ زهد، بر اندك بودن چيزى دلالت مى‌كند.« زَهيد»، يعنى چيز اندك و« مُزهد» يعنى داراى مال اندك. پيامبر خدا فرمود:« برترينِ مردم، مؤمنِ مُزهد است»، يعنى آن كه داريى اندك دارد.

جوهرى،« زهد» را چنين معنا كرده است: الزّهد خلاف الرّغبة ... والتَّزهيدُ فى الشى‌ء وعن الشى‌ء: خلاف الترغيب فيه؛ زهد، خلاف رغبت است و عبارت« ... التزهيد فى الشى‌ء و عن الشى‌ء» يعنى در فلان چيز يا نسبت به آن، زهد( بى‌رغبتى) ورزيدن.

راغب اصفهانى در المفردات آورده است: الزهيد: الشى‌ء القليل و الزّاهد فيإ الشى‌ء الراغب عنه والراضى منه بالزّهيد أى القليل؛ زهيد: چيز اندك و« الزاهد فى الشى‌ء» يعنى بى‌اعتنا به آن چيز و رضايت دادن به اندك از آن( ر. ك: دنيا و آخرت از نگاه قرآن و حديث، ج 2، ص 25 به بعد).

[697]. پيامبر خدا( ص): لَيسَ الزُّهدُ فِى الدُّنيا تَحريمَ الحَلالِ، ولا إضاعَة المالِ، ولكِنَّ الزُّهدَ فِى الدُّنيا الرِّضا بِالقَضاءِ، وَالصَّبرُ عَلَى المَصائِبِ، وَاليأسُ عَنِ النّاسِ( همان، ص 62، ح 849).

پيامبر خدا( ص): الزَّهادَة فِى الدُّنيا لَيسَت بِتَحريمِ الحَلالِ، ولا إضاعَة المالِ، ولكِنَّ الزَّهادَة فِى الدُّنيا إلّا تَكونَ بِما فى يدَيكَ أوثَقَ مِمّا فى يدَى اللهِ، و أن تَكونَ فى ثَوابِ المُصيبَة إذا أنتَ اصِبتَ بِها أرغَبَ فيها لو أنَّها ابقِيت لَكَ( همان، ص 62، ح 850).

[698]. پيامبر خدا( ص): لَيسَ الزُّهدُ فِى الدُّنيا لُبسَ الخَشِنِ وأكلَ الجَشِبِ، ولكِنَّ الزُّهدَ فِى الدُّنيا قَصرُ الأَمَلِ( همان، ح 851).

[699]. امام على( ع): زُهدُكَ فى راغِبٍ فيكَ نُقصانُ حَظٍّ، ورَغبَتُكَ فى زاهِدٍ فيكَ ذُلُّ نَفسٍ( همان، ص 40، ح 801).

امام صادق( ع)- فى ذِكرِ جُنودِ العَقلِ وَالجَهلِ-: الزُّهدُ وضِدُّهُ الرَّغبَة( الكافى، ج 1، ص 21، ح 14).

[700]. سوره حديد، آيه 23.