كاركرد دارد و پيامدهاى آنها را تعديل مى‌كند. هر چند بررسى اين موضوع، تحقيق مستقلى مى‌طلبد، با اين حال، در اين روايات، واژه‌هايى به كار رفته كه مى‌تواند به روشن شدن موضوع كمك كند. در باره دوران ناخوشايند تصريح شده كه ياد مرگ، موجب «گشايش تنگنا»[686] و «رضامندى»[687] مى‌شود. وقتى تنگناها برطرف شوند، فشارهاى روانى كاهش مى‌يابند و رضامندى به دست مى‌آيد. امّا در باره دوران خوشايند تصريح شده كه موجب «نفرت از غنا»[688] و «تنگنا»[689] و «هَدْم احساس غنا»[690] مى‌گردد. وقتى انسان از وضعيت دارايى تنفّر پيدا كند، از سرمستى خارج مى‌شود و آن حالت فراخ، بر او تنگ مى‌گردد. لذا از رفتارهاى منفى دورانِ خوشايند، دورى مى‌كند. سرّ مطلب نيز در ويژگى هَدْم (ويران كردن) لذّت است. ياد مرگ با چنين ويژگى‌اى، هم دوران خوشايند را تعديل مى‌كند و هم دوران ناخوشايند را.

خلاصه سخن اين كه ياد مرگ، موجب تعديل لذّت‌گرايى مى‌شود و به همين دليل، موجب تعديل واكنش‌هاى منفى مى‌گردد. از آن جا كه هم مرگ جزء واقعيت‌هاى الهى زندگى است و هم مسائل روانى مربوط به آن، جزء قوانين روان‌شناختى حاكم بر انسان- كه توسط خداوند متعال تنظيم شده‌اند-، اين مسئله نيز با توحيد ارتباط پيدا مى‌كند.

ز- تنظيم رغبت‌

رغبت و تمايل، يكى ديگر از ابعاد وجودى انسان است كه ارتباط تنگاتنگى با رضامندى در تكوين دارد. نظام رغبت انسان مى‌تواند به گونه‌هاى مختلفى تنظيم شود. لذا الگوى حاكم بر نظام رغبت انسان مى‌تواند موجب رضامندى يا نارضايتى وى گردد. بايد ديد چه الگويى از رغبت، موجب رضامندى و چه الگويى موجب نارضايتى مى‌گردد. در ادامه به بررسى اين موضوع مى‌پردازيم.

الگوى غلط: رغبت به دنيا

از امور مربوط به انسان، رغبت و دل‌بستگى اوست كه نظام خاصى دارد. انسان به هر چه رغبت كند و دل بندد، از ضدّ آن بى‌رغبت مى‌شود و دل بر مى‌كند. آنچه مهم است اين كه انسان به چه‌

چيزى بايد دل ببندد؟ از ديدگاه دين، يكى از عوامل واكنش منفى در آن دو موقعيت، رغبت و دل‌بستگى به دنياست. اگر رشته علاقه انسان به دنيا گره خورَد، چنان وابستگى‌اى به وجود مى‌آيد

[686]. إن كُنتُم فى ضَيقٍ وَسَّعَهُ عَلَيكُم لمِ يذكره أحد فى ضيق من العيش إلّا وسعه عليه.

[687]. وإن ذَكَرتُموه عِندَ الفَقرِ أرضاكُم بعَيشِكُم.

[688]. ان كُنتُم فِى غِنىً بَغَّضَهُ إليكُم.

[689]. وِلا ذَكَرَه فى سَعَةٍ إلّا ضَيَّقَها.

[690]. فَإن ذَكَرتُمُوهُ عِندَ الغِنى هَدَمَهُ.