تا كنون نقش خداباورى در رضا به صورت كلّى، مطرح شد. در ادامه، اسنادى را بيان خواهيم كرد كه به بيان نقش خداباورى در مؤلّفه‌هاى رضامندى پرداخته‌اند.

يك. ايمان و «شكر و صبر»

برخى از اسناد اسلامى، مشخّصاً به بيان رابطه خداباورى با مؤلّفه‌هاى رضامندى، يعنى شكر و صبر پرداخته‌اند. امام كاظم (ع) نقل مى‌كند كه در يكى از جنگ‌هاى پيامبر خدا (ص) گروهى، خود را به ايشان عرضه داشتند. فرمود: «اينان كيان اند». گفتند: مؤمنان اند، اى پيامبر خدا! فرمود: «ايمانشان به چه مرتبه‌اى رسيده است؟». گفتند: به مرتبه شكيبايى در گرفتارى، و سپاس‌گزارى در آسايش، و رضا به قضا. پيامبر خدا (ص) تصريح كردند كه اگر چنين باشد، نزديك است كه به مقام پيامبران برسند![468]

همچنين در روايات اين بخش، ايمان به دو قسم شكر و صبر تقسيم شده است. مثلًا پيامبر خدا (ص) مى‌فرمايد:

الإِيمانُ نِصفانِ، نِصفٌ فِى الصَّبرِ ونِصفٌ فِى الشُّكرِ.[469]

ايمان، دو بخش است؛ نصف آن در شكيبايى است و نصف ديگر، در سپاس‌گزارى.

اين معنا از ايمان را امام على (ع) نيز نقل كرده است.[470]

بنا بر اين، اگر ايمان كسى كامل باشد، از قضاى خوشايند و ناخوشايند الهى، راضى است.[471] نمى‌شود كسى ادّعاى ايمان نمايد، ولى از قضاى خداوند ناراضى باشد. امام صادق (ع) نقل مى‌كند كه روزى امام حسن مجتبى (ع) با عبدالله بن جعفر ملاقات كرد و به او فرمود:

يا عَبدَ اللهِ، كيفَ يكونُ المُؤمِنُ مُؤمِنا وهُوَ يسخَطُ قِسمَهُ، ويحَقِّرُ مَنزِلَتَهُ، وَالحاكمُ عَلَيهِ اللهُ؟![472]

اى عبدالله! چگونه كسى خود را مؤمن مى‌داند، در حالى كه به قسمت خود، ناخشنود است‌

و جايگاه خود را تحقير مى‌كند، با اين كه خدا بر او چنين حكم كرده است؟!

[468]. امام كاظم( ع): رَفَعَ إلى رسول الله( ص) قَومٌ فى بَعضِ غَزَواتِهِ، فَقالَ: مَنِ القَومُ؟ فَقالوا: مُؤمِنونَ يا رسول الله. قالَ: وما بَلَغَ مِن إيمانِكم؟ قالوا: الصَّبرُ عِندَ البَلاءِ، وَالشُّكرُ عِندَ الرَّخاءِ، وَالرِّضا بِالقَضاءِ. فَقالَ رسول الله( ص): حُلَماءُ عُلَماءُ، كادوا مِنَ الفِقهِ أن يكونوا أنبِياءَإن كنتُم كما تَصِفونَ، فَلا تَبنوا ما لا تَسكنونَ، ولا تَجمَعوا ما لا تَأكلونَ، وَاتَّقُوا اللهَ الَّذى إلَيهِ تُرجَعونَ( الكافى، ج 2، ص 48، ح 4؛ بحار الأنوار، ج 22، ص 144، ح 132).

[469]. تحف العقول، ص 48؛ جامع الأخبار، ص 103، ح 171.

[470]. امام على( ع): الإِيمانُ، صَبرٌ فِى البَلاءِ وشُكرٌ فِى الرَّخاءِ( غرر الحكم، ح 1350)؛ المُؤمِنُ شاكرٌ فِى السَّرّاءِ، صابِرٌ فِى البَلاءِ، خائِفٌ فِى الرَّخاءِ( همان، ح 1743؛ عيون الحكم والمواعظ، ص 52، ح 1360).

[471]. امام على( ع): إن عَقَدتَ إيمانَك فَارضَ بِالمَقضِى عَلَيك ولَك( مختصر بصائر الدرجات، ص 139؛ غرر الحكم، ح 3723).

[472]. الكافى، ج 2، ص 62، ح 11؛ مشكاة الأنوار، ص 74، ح 137؛ بحار الأنوار، ج 43، ص 351، ح 25.