339. ابنُ أبي جُمهُور: وَرَدَ فِي الخَبَرِ: إذا أحرَمَ العَبدُ بِالصَّلاةِ جاءَهُ الشَّيطانُ فَيَقولُ: اذكُر كَذا، اذكُر كَذا، حَتّى يَصِلَ الرَّجُلُ إلى أنَّهُ لَم يَدرِ كَم صَلّى‌[490].

راجع: الفصل 13/ 13 و 14/ 13 و 11/ 23 و 6/ 27؛ و الحديث 325 و 570.

6/ 23

الكَسَل‌

الكتاب:

«إِنَّ الْمُنافِقِينَ يُخادِعُونَ اللَّهَ وَ هُوَ خادِعُهُمْ وَ إِذا قامُوا إِلَى الصَّلاةِ قامُوا كُسالى‌ يُراؤُنَ النَّاسَ وَ لا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا»[491].

«وَ ما مَنَعَهُمْ أَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقاتُهُمْ إِلَّا أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ وَ لا يَأْتُونَ الصَّلاةَ إِلَّا وَ هُمْ كُسالى‌ وَ لا يُنْفِقُونَ إِلَّا وَ هُمْ كارِهُونَ»[492].

340. أنَسُ بنُ مالِكٍ: دَخَلَ النَّبيُّ صلى الله عليه و آله (المَسجِدَ) فَإِذا حَبلٌ مَمدودٌ بَينَ السّاريَتَينِ‌[493]، فَقالَ: ما هذَا الحَبلُ؟ قالوا: هذا حَبلٌ لِزَينَبَ، فَإِذا فَتَرَت تَعَلَّقَت، فَقالَ النَّبيُّ صلى الله عليه و آله: لا، حُلّوهُ لِيُصَلِّ أحَدُكُم نَشاطَهُ، فَإِذا فَتَرَ فَليَقعُد[494].

341. الإمام عليّ عليه السلام: تَكاسُلُ المَرءِ فِي الصَّلاةِ مِن ضَعفِ الإِيمانِ‌[495].

342. الإمام الباقر عليه السلام: لا تَقُم إلَى الصَّلاةِ مُتَكاسِلًا و لا مُتَناعِسًا و لا مُتَثاقِلًا فَإِنَّها مِن خِلال النِّفاقِ، فَإِنَّ اللّهَ سُبحانَهُ نَهَى المُؤمِنينَ أن يَقوموا إلَى الصَّلاةِ و هُم سُكارى يَعني سَكرَ النَّومِ و قالَ لِلمُنافِقينَ: «وَ إِذا قامُوا إِلَى الصَّلاةِ قامُوا كُسالى‌ يُراؤُنَ النَّاسَ وَ لا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا»[496].

339. ابن ابى جمهور: در روايت چنين آمده است: هرگاه بنده به نماز مى‌ايستد و كارهايى را در آن هنگام بر خود حرام مى‌گرداند، شيطانش نزد وى مى‌آيد و مى‌گويد: اين را بياد آر، آن را به ياد آر، تا به آنجا مى‌رسد كه نمى‌داند چند ركعت خوانده است.

6/ 23 سستى كردن‌

«منافقان، با خدا نيرنگ مى‌كنند و حال آنكه او با آنان نيرنگ مى‌كند و چون به نماز ايستند، به سستى برخيزند، با مردم ريا مى‌كنند و خدا را جز اندكى ياد نمى‌كنند.»

«و هيچ چيز مانع پذيرفته شدن انفاقهاى آنان نشد، جز اينكه به خدا و پيامبرش كفر ورزيدند و جز با سستى نماز به جاى نمى‌آورند و جز با كراهت انفاق نمى‌كنند.

340. انس بن مالك: پيامبر داخل مسجد شد و با طنابى كشيده شده ميان دو ستون روبرو شد. فرمود: اين طناب براى چيست؟ گفتند: اين طناب زينب است، هرگاه سست مى‌شود بدان مى‌آويزد. پس پيامبر فرمود: نه، آن را باز كنيد. هر يك از شما تا آنگاه كه نشاط دارد، نماز بخواند و هنگامى كه سست شد بنشيند[497].

341. امام على عليه السلام: سستى كردن انسان در نماز از سستى ايمان است.

342. امام باقر عليه السلام: سست و خواب‌آلود و سنگين به نماز نايست كه اين‌ها از خوى منافقان است. همانا خداوند سبحان، مؤمنان را از ايستادن به نماز در حالت مستى يعنى مستى خواب باز داشته و در وصف منافقان گفته است: «و چون به نماز ايستند، به سستى برخيزند، با مردم ريا مى‌كنند و خدا را جز اندكى ياد نمى‌كنند.»[498].

[490] عوالي اللآلي: 1/ 409/ 75.

[491] النساء: 142.

[492] التوبة: 54.

[493] السارية: الاسطوانة( النهاية: 2/ 365).

[494] صحيح البخاري: 1/ 386/ 1099، صحيح مسلم: 1/ 542/ 219، سنن أبي داود: 2/ 34/ 1312، و فيه« فقال رسول اللّه صلى الله عليه و آله: لِتُصَلِّ ما أطاقَت فَإِذا أعيَت فَلتَجلِس»، سنن ابن ماجة: 1/ 436/ 1371، مسند ابن حنبل: 4/ 203/ 11986، السنن الكبرى: 3/ 26/ 4739.

[495] الاثنا عشريّة: 20.

[496] الكافي: 3/ 299/ 1، تفسير العيّاشي: 1/ 242/ 134 إلى قوله« يعني سكر النوم» كلاهما عن زرارة.

[497] در سنن ابى داود چنين آمده است:« پس پيامبر خدا فرمود: تا آنگاه كه توان دارد نماز بخواند و هرگاه ناتوان شد، بنشيند».

[498] در تفسير عياشى، فقط تا« مستى خواب» آمده است و گفته خداوند درباره منافقان را ندارد.