خمس

از ابن عبّاس نقل شده كه گفت :

چون خدا پيامبرش را قبض روح كرد ، ابوبكر سهم خويشاوندان پيامبر را به اموال مسلمانان بازگرداند ، و آن را در سبيل الله به مصرف رساند .[863] 

نيز از وي نقل شده است كه در پاسخ نجده حروري ـ كه از سهم ذوي القربي پرسيد ـ گفت :

می‌گفتيم : خويشاوندان پيامبر ، ماییم . قوم ما ، اين را برنتافتند و گفتند : قريش ـ همه‌شان ـ ذوي القربي‌اند .[864] 

شافعي از عبدالرَّحمان بن ابي ليلا روايت كرده است كه گفت :

علي را در اَحجار الزيت[865] ديدار كردم ، پرسيدم : پدر و مادرم فدايت ، ابوبكر و عُمَر در حقِّ خمس شما اهل بيت چه كردند؟ 

علی علیه‌السلام فرمود : عُمَر گفت : شما حقّي داريد ، و به نظرم نمی‌آيد ـ اگر زياد هم باشد ـ برای همه‌تان بس باشد . اگر خواستيد به اندازه‌ای كه ما مصلحت بدانيم از آن به شما دهيم!

ما از گرفتنِ جز همه آن ابا ورزيديم ، او هم از اينكه همه آن را به ما دهد خودداري كرد .[866] 

مثل اين سخن را عمر به ابن عبّاس گفت و او نيز مانند امام علی علیه‌السلام پاسخ داد.[867] 

[863]. تفسير طبري 10: 7؛ نيز بنگريد به،‌ احكام القرآن (جصّاص) 4: 243 ـ 245.

[864]. مسند احمد 1: 294،‌ حديث 2685؛ سنن نسائي 7: 129،‌ حديث 4134؛ تفسير طبري 10: 6 (متن از اين مأخذ است) زاد المسير 3: 360؛ الدرّ المنثور 4: 68.

[865]. نام مكاني در مدينه كه سنگ هايش چنان است كه گويا بر آن‌ها روغن زيتون ماليده‌اند (م).

[866]. الأُم 4: 148؛ مسند شافعي 1: 325؛ سنن بيهقي 6: 344،‌ حديث 12742.

[867]. مسند احمد‌ 1: 320،‌ حديث 2943؛سنن نسائــي 7 128،‌ حديث 4132؛ المعجم الكبير 10 334،‌ حديث 10829.