محور اول : رشد و تكامل انديشه خود اجتهادی

با درنگ نسبت به موضع گيری‌های صحابه در دوران رسالت وتشريع ، می‌توان دریافت که صحابه در صدر اسلام از نظر چگونگی برخوردشان با رواياتِ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم دو دسته می‌شدند :

دسته اول ، روشِ طاعت و امتثالِ مطلقِ احكام خدا و رسول را در پيش گرفتند ؛ زيرا :

الف) اين احكام ، افزون بر قداستِ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بدان اعتبار كه از سوي ذاتِ باري تعالي صادر شده بود ، مقدس دانسته می‌شد .

ب) طاعت شارع واجب ومخالفت با او جايز نبود ؛ چراكه خداي متعال می‌فرمايد :

Ÿ   اَطيعُوا الله َ وَ رَسُولَهُ  ؛[255] از خدا و پيامبرش فرمان بريد .

Ÿ وَمَن يُطِعِ اللهَ ورَسُولَهُ وَيَخشَ اللهَ ويتَّقهِ فَأُولَئکَ هُمُ الفائِزُون ؛[256] رستگاران آنان‌اند كه از خدا و پيامبر فرمان بَرَند ، و از خدا بترسند و پروا كنند .

Ÿ   وَمَآ ءاتَاکُمُ الرَّسولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهاکُم عَنهُ فَانتَهوا  ؛[257] آنچه را رسول برايتان آورد برگيريد و از آنچه بازتان داشت ، بپرهيزيد .

Ÿ فَلا ورَبِّکَ لا يؤمِنُونَ حتّی يُحَکّمُوکَ فِيما شَجَرَ بَينَهُم ثُمَّ لا يَجِدوا في أنفُسِهِم حَرَجاً مِّمّا قَضَيتَ ويُسلِّموُا تَسليماً ؛[258] به پروردگارت سوگند ، كه آن‌ها

[255]. سوره انفال (8) آیه 20 و 46.

[256]. سوره نور (24) آیه 52.

[257]. سوره حشر (59) آیه 7.

[258]. سوره نساء (4) آیه 65.