بعض مسائل خمس‌

س 31- هرگاه شخص مطالباتى در رأس سال خمسش به عهده مردم دارد و وقت پرداخت آن رسيده است، ولى به خاطر اين كه خجالت مى‌كشد مطالبه نمى‌كند، و يا در مطالبه آن مسامحه مى‌كند، و يا مطالبه مى‌كند ولى بدهكار نمى‌پردازد تا آن كه سالش مى‌گذرد و بالاخره در سال بعد به دستش مى‌رسد آيا اين قسمت از درآمد سال سابق حساب مى‌شود يا از درآمد سال وصول؟

ج- اگر با مطالبه وصول مى‌شود بدون آن كه حرجى در بين باشد لازم است خمس آن سر سال پرداخت گردد ولو اين كه مطالبه و وصول نكرده باشد و اگر مطالبه بر او حرجى است و بدون آن وصول نمى‌شود يا آن كه با مطالبه هم فعلًا وصول نمى‌شود چنانچه مطالبات بابت فروش اقساطى و نسيه مال التجاره باشد از عوايد سال وصول محسوب است ولى اگر بابت قرض دادن از درآمد سال باشد هر وقت در سال بعد وصول شد بايد همان موقع خمس آن را بدهد.

س 32- شخصى كه زمينى را از ارباح مكاسب براى تجارت مى‌خرد و همه ساله قيمت بازارش ترقى مى‌كند و پس از گذشت چند سال مى‌فروشد آيا پرداخت خمس قيمت فروش در اداى خمس واجب كافى است يا آن كه بايد حساب كند و به علاوه خمس قيمت فروش ارتفاع قيمت سوقى چهار پنجم مانده در سال اول را در رأس سال دوم بدهد و همچنين خمس ارتفاع قيمت سوقى مخمّس شده را در سال سوم ...

و خلاصه آن كه در سال اول خمس زمين ملك ارباب خمس مى‌شود و ترقى قيمت سوقى آن ملك خود آنهاست و در سال دوم معادل خمس ارتفاع سوقى بقيه، ملك ارباب خمس مى‌شود و ترقى اين هم ملك خود آنهاست و همچنين در تمام سال‌ها.

ج- در سر هر سال بايد تخميس كند و اگر نكرد در مقدار سهم، حكم شريك دارد.

س 33- اين فرع كه در ارتفاع قيمت سوقى ذكر شد آيا در مورد نماى درختانى كه‌