مسأله 13- احوط، بلكه اقوى آن است كه سرمايه- در صورت نياز به آن- جزء مؤونه حساب نمى‌شود؛ پس در صورتى كه از درآمد كسب باشد، دادن خمس آن بر او واجب است، مگر اينكه به جهت حفظ آبرو يا معاشى كه مناسب حالش باشد، به تمام آن احتياج داشته باشد، مثل اينكه اگر فرض شود كه با دادن خمس آن، به كسبى تنزل پيدا مى‌كند كه مناسب حال او نيست يا براى مخارجش كفايت نمى‌كند، پس اگر مالى نداشته باشد و با اجاره يا غير آن، مقدارى فايده ببرد و بخواهد آن را براى تجارت سرمايه خود قرار بدهد تا با آن تجارت كند بر او واجب است خمس آن را بپردازد. و همچنين است ملكى كه از منافع كسب آن را بخرد تا از عايدات آن استفاده ببرد.

مسأله 14- اگر اموالى از قبيل باغ يا حيوان مثلًا داشته باشد و خمس به آن‌ها تعلّق نگرفته باشد، مثل اينكه به ارث به او منتقل شده باشد، يا خمس به آن‌ها تعلّق گرفته و ليكن آن را ادا نموده باشد پس در پاره‌اى موارد آن‌ها را نگاه مى‌دارد به اين هدف كه با عين آن‌ها كسب كند مانند درخت‌هايى كه ميوه نمى‌دهند و جز از چوب و شاخه‌هاى آن‌ها بهره‌اى برده نمى‌شود و درخت‌ها را براى كسب كردن با چوب و شاخه آن‌ها نگاه مى‌دارد، و مانند گوسفند نرى كه آن را نگاه مى‌دارد تا بزرگ و چاق شود سپس با گوشت آن كسب نمايد و در مواردى به هدف اينكه با نماى منفصل آن‌ها كسب كند مانند درخت‌هاى ميوه كه بهره بردن از ميوه آن‌ها مقصود است و مانند گوسفندهاى مادّه كه از نتاج (بچه) و شير و پشم آن‌ها استفاده مى‌شود. و در مواردى به اين هدف كه از نماء و ميوه آن استفاده كند به اينكه براى خوردن عايله و ميهمان‌هايش باشد. در صورت اول خمس به نماى متصل آن تعلق مى‌گيرد تا چه رسد به نماى منفصل، مانند پشم و مو و كرك و در صورت دوم خمس به نماى متصل آن تعلّق پيدا نمى‌كند و تنها به نماى منفصل آن متعلق مى‌شود، چنان كه در صورت سوم به آنچه كه از مصرف آن در معاشش زياد بيايد، خمس تعلق پيدا مى‌كند.

مسأله 15- اگر با سرمايه‌اش در سال در يك نوع كسب، تجارت نمايد پس چند مرتبه بفروشد و بخرد و در بعضش ضرر و در بعضى ديگر سود كند، خسارتش با ربح جبران مى‌شود، پس اگر مساوى شوند، سودى (در ميان) نيست و اگر ربح زياد بيايد به همان مقدار سود برده است. و همچنين است اگر با چند نوع جنس مختلف در يك مركز از