كسى كه داراى درخت‌هاى ميوه است، ابتداى سالش وقت چيدن ميوه و برداشت آن‌ها است، البته اگر زراعت و ميوه‌ها را قبل از آن بفروشد ابتداى سالش وقتى است كه پول جنس را بگيرد يا آن‌كه به مانند موجود باشد يعنى طورى باشد كه تا مطالبه كند به دستش برسد.

مسأله 11- مقصود از مؤونه، چيزى است كه براى خود و عايله واجب النفقه و غير ايشان خرج مى‌كند. و از مؤونه محسوب مى‌شود آنچه در زيارت‌ها و صدقه‌ها و جايزه‌ها و هديه‌ها و ميهمانى‌ها و گشايش امورش خرج مى‌كند و حقوقى كه با نذر و كفّاره و مانند آن بر او لازم مى‌شود و آنچه را بدان نياز دارد از قبيل چهارپا و كنيز و بنده و خانه و فرش و اثاث و كتاب، بلكه آنچه را كه به آن نياز دارد براى ازدواج فرزندان و ختنه آن‌ها و براى مرگ عايله‌اش و غير اين‌ها از چيزهايى كه جزء احتياجات عرفى او حساب مى‌شود. البته در آنچه كه ذكر شد لازم است كه اكتفا نمايد به آنچه كه مناسب حال او است، نه آنچه كه سفاهت و اسراف به حساب مى‌آيد، پس اگر بيشتر از مقدار مناسب حالش مصرف كند، (مقدار زايد) جزء مؤونه حساب نمى‌شود، بلكه احتياط (واجب) آن است كه در مصارف حد وسط آنچه را مناسب مثل خودش هست رعايت كند نه صرف مخارجى كه لايق حال او نباشد و از مثل او متعارف نباشد، بلكه لزوم رعايت آن خالى از قوت نيست، ولى توسعه مخارج كه از مثل او متعارف است، از مؤونه مى‌باشد. و مقصود از مؤونه آن چيزى است كه بالفعل به مصرف برسد نه مقدار آن؛ پس اگر به خودش سخت بگيرد يا متبرّعى مخارجش را تبرّعاً بدهد به مقدار آن از مؤونه حساب نمى‌شود، بلكه اگر در اثناى سال خرج كردن مال در چيزى مانند حج يا اداى دين يا كفّاره و مانند آن‌ها بر او واجب شود و از روى معصيت يا فراموشى و مانند آن، در آن مصرف نكند، بنابر اقوى مقدار آن از مؤونه حساب نمى‌شود.

مسأله 12- اگر چند نوع درآمد داشته باشد از قبيل تجارت و زراعت و كاردستى و غير آن، در آخر سال مجموع استفاده‌اى را كه از همه داشته، ملاحظه مى‌كند؛ پس خمس زايد بر مؤونه سالش را مى‌دهد و لازم نيست كه براى هر درآمدى، سالى جداگانه منظور نمايد.