نام کتاب : شريعت در آينه معرفت نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 384
ذهنى و خارجى مى باشد و در چنين هنگامى در تحليل عقلى , معلوم خارجى به دو جزء
يعنى ماهيت و وجود تحليل مى شود و از اين دو , وجود خارجى هرگز به ذهن منتقل
نمى شود , لذا از حيطه علم حصولى خارج است و ماهيت بى آن كه تعدد و كثرتى در
آن باشد در ذهن ادراك مى گردد پس گرچه به معلوم به لحاظ وجود خارجى و ذهنى دو
عنوان بالذات و بالعرض داده مى شود وليكن در حقيقت معلوم داراى دو واقعيت
نيست , يعنى ذهنى و خارجى بودن در ماهيت ماخوذ نيست تا آنكه ماهيت ذهنى از
ماهيت خارجى حكايت كند , و لذا در وجود ذهنى صائب , حقيقت شيى يعنى عين
ماهيت آن بدون كمترين تغير و دگرگونى به ذهن مى آيد و شبح ماهيت و يا نفس
ماهيت به نحو انقلاب به ذهن منتقل نمى گردد
مثلا يك مهندس كشاورزى كه معناى درخت را ادراك مى كند , چنين نيست كه درخت
در ذهن و خارج داراى دو معنا بوده و آنگاه معناى ذهنى آن از معناى خارجى حكايت
كند البته درخت داراى دو وجود خارجى و ذهنى است , اما به دليل اين كه ماهيت
آن واحد است لوازم ماهوى آن در خارج و ذهن بگونه اى يكسان آن را همراهى مى كند
در معانى اعتبارى نيز كه به اعتبار معتبرين , يعنى به وجود اعتبارى موجود بوده
و فاقد وجود خارجى و يا ذهنى هستند تحليل فوق صادق است , زيرا در اين موارد
گرچه اعتبار معتبر كه ممكن است شارع باشد , با فهم فقيه و كسى كه از آن اعتبار
آگاه مى گردد دوگانه است و به همين لحاظ بين فهم فقيه و مانند آن يعنى معلوم
بالذات با معتبر به وجود اعتبارى يعنى معلوم بالعرض تفاوت است وليكن مفهوم
نام کتاب : شريعت در آينه معرفت نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 384