عامل مشتركى كه اسلامى و دينى بودن اين فلسفه را تامين مى نمايد عقلى بودن و هماهنگى آن با اصول اسلامى مانند توحيد , نبوت و معاد است زيرا عقل به عنوان بخشى از حقيقت آدمى به شرحى كه گذشت نه تنها مورد عناد و بى مهرى دين نيست بلكه با اذعان به توحيد در دامنه دينى است كه مبين فطرت و زبان آفرينش انسان است و اما اختلافات و امتيازاتى كه در مقاطع گوناگون فلسفه اسلامى مشهود است هرگز وحدت دينى آن را مورد خدشه قرار نمى دهد زيرا نظير اين اختلافات در علوم نقلى اى كه قواعد تاسيس شرعى آن غير قابل انكار و هويت دينى آن مورد اذعان همگان است نيز وجود دارد

اختلاف و امتياز در علوم لازمه رشد طولى و عرضى مسائل يك علم و يا نتيجه كاستن از خطاها و دريافت آگاهيهاى جديد است , و فلسفه اسلامى از روزهاى نخست خود اين مسير را بگونه اى مستمر دنبال نموده است

تبيين نقش وحى و رسالت به عنوان يك لطف الهى در رفع حوائج اجتماعى انسان كه در گامهاى نخستين كلامى مطرح است و استدلال بر ضرورت نبوت به عنوان يك نياز حياتى در تحصيل سعادت فردى و اجتماعى و بررسى جاودان بودن انسان و ضرورت زندگى پس از مرگ و رسيدگى به زشت و زيباى كارهاى آدمى و بالاخره تبيين مقام انسان كامل و جايگاه موحد در عرصه توحيد كه ناظر به حقيقت و باطن رسالت و ولايت و استخلاف انبياء و اولياء الهى است ناشى از مراحل مختلف دقتهاى عقلى است كه با استعانت از آموزه هاى دينى و بدون آن كه ناقض دانسته هاى پيشين باشد در مسير توسعه و بسط