یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 435

انسان موجودی جستجوگر است (و در همین جا روح مکتب خود را باید پیدا کند):

آرمان (ایدئولوژی) چیست؟.

انسان برای ادامه زندگی جز ایندو (وسایل زندگی از خوراک و پوشاک و مسکن و غیره و ارتباط با افراد جامعه) موجودی است جستجوگر که دائماً در تلاش است که به اسرار گیتی پی برده و راز هستی و مظاهر آن را دریابد.

به عقیده نویسنده اگر شرایط زندگی یکسان باشد، یک سیستم واحد فکری به وجود میآید:

انسان، هم برای ادامه زیستن و هم در رابطه با افراد دیگر و هم در تکاپوی کشف رازهای هستی از یک نیرو استفاده میکند و آن اندیشه است. در شرایطی که زندگی افراد کمابیش یکسان باشد، به ناچار اندیشه آنها و تراویده اندیشه که نظرات آنها باشد یکسان میگردد (!!!) و در نتیجه یک سیستم واحد فکری به وجود میآید که همه مظاهر زندگی مانند مظاهر سیاسی، اخلاقی، اقتصادی، فرهنگی، مذهبی، اجتماعی را دربرمی گیرد. این سیستم فکری واحد را «ایدئولوژی» یا آرمان میگویند.

(دگرگونیهای آرمانی (ایدئولوژی) و تکیه گاه آن).

همانطور که همه مظاهر زندگی بخصوص زندگی اقتصادی انسان در حال دگرگونی است، آرمانهای انسان نیز در حال تغییر و تحول و تکامل است و در هر زمان و در هر مکان انسان برای حل مسائل پیرامون خود از یک آرمان ویژه پیروی میکند. زمانی اساطیر مشکل گشای همه مسائل برای انسان بود و زمانی دین و زمانی علم و زمانی فلسفه. و اگر خواسته باشیم تکیه گاه اساسی آرمانهای امروز جهان را دانسته باشیم بدون هیچ شک باید بگوییم که عصر ما از جهت آرمانی عصر فلسفه است. در جهان معاصر هر کشوری که توانسته است مردم را پیرامون یک فلسفه بخصوص گردآورد، آن جامعه راه تکامل و پیشرفت پیموده و هر کشوری که نتوانسته و یا نخواسته چنین کند، تشتت و پراکندگی فکر و به دنبال آن تباهی اخلاقی و اجتماعی بر آن کشور چیره شده است، همان بلایی که گریبان جامعه (ما) را گرفته است: بلای نبودن یک فلسفه راستین و نوین و نبودن یک