یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 434

(ایدئولوژی) معین و مشخص برخوردار نیستند. در جامعه ما یک محور آرمانی و فکری که بتواند رفتار اجتماعی و خوبی (کذا) و کردار ما را در جهت معینی استوار سازد و خوب و بد و زشت و زیبا و پسندیده و ناپسند و شایسته و ناشایست را از یکدیگر مجزا کند وجود ندارد.

دین به صورت یک سلسله تشریفات نه به صورت یک مکتب الهام بخش اخلاق و عمل نیک:

در جامعه ما هر کسی برای خودش دنیایی و دینی و مذهبی و حزبی و مرامی و مسلکی و آیینی و آرمانی دارد و هرطور که سودش ایجاب کند قضایا و مسائل را از دیدگاه خاص خودش میسنجد و تعبیر میکند و تصمیم میگیرد و اجرا میکند. گروهی اصلًا پایبند به دینی و ایمانی و مرامی و مسلکی نیستند. گروهی دیگر دین دارند ولی دینی که فقط به ظواهر کار دارد. برای اینان دین یعنی شربت نذری و روضه خوانی و زیارت و سینه و زنجیرزنی و چند قران صدقه و سالی یکی دو بار اطعام مساکین پرسروصدا. اینان تا اینجا دیندارند و خیلی هم دیندارند ولی وقتی پای راستی، درستکاری و نخوردن پول نزول و تشخیص مال حرام از حلال و یاد نکردن سوگند دروغ به میان آید، از هر کافر حربی کافرترند.

متظاهران به مرام و حزب و مسلک:

گروهی به اصطلاح روشنفکرند و اهل مسلک و آرمان (ایدئولوژی) و حزب و کمیتهاند ولی مسلک و حزب برای آنها یعنی شغل دولتی.

اینان گرد هم میآیند و به نام آرمان و مسلک پستهای دولتی را میان خود تقسیم میکنند و اگر زمانی خللی در این تقسیم بندی حاصل شد آناً قبله عوض میکنند.

نسل نو و به اصطلاح روشنفکر و مقلد میمون- صفت غرب:

گروهی از مردم به اصطلاح نسل نوند و روشنفکرند. اینان همانها هستند که تفاله اندیشههای سیاه و قی کردههای فکر منحطترین آدمهای جهان غرب را به خود میبندند و با مهوّعترین ژستها ادای هیپیهای آواره مغرب زمین را درمیآورند.

گروهی بدون اینکه عمیقاً به فلسفههای غرب وارد باشند، برای تظاهر و بزرگ نمایی سخنی از «پوچی» به میان میآورند و با دود حشیش و گرد هروئین و نشئه تریاک روزها را به شب و شبها را به روز میپیوندند بدون آنکه به اندازه مگسی در جامعه خود مؤثر باشند.