یادداشتهای استاد مطهری، ج 1، ص: 289

پس حق یعنی قدرت. (اینجا قسمتی از سخنان نیچه که در ورقههای «انسان ایده آل» آمده نقل شود.).

در فرهنگ امروز عملًا میبینیم ترقی و کمال مساوی با قدرت شناخته میشود. امریکا فقط به دلیل اینکه قدرتمندترین کشور جهان است خود را پیشرفتهتر و تکامل یافتهتر میداند، خود را در جنایاتی که در جهان مرتکب میشود به این قانع میکنند که اینها شرط پیشرفت بشریت است؛ یا باید تکامل یافت و پیش رفت و طبعاً مرتکب فجایعی شد و یا باید تن به نقص و تأخر و عقب ماندگی بشریت داد.

حقیقت این است که این نوع تعبیر در مورد تکامل، از تعریفی ناشی میشود که از لحاظ بیولوژی برای تکامل میشود، یعنی تکامل داروینی، و از این ناشی میشود که معمولًا میگوییم زندگی تنازع بقا است و جز این چیزی نیست.

6. در تعریف کمال انسان و تکامل انسانی باید این نکته گفته شود که کمال مساوی است با مطلوبیت، و کمال مطلوب از قبیل اضافه بیانیه است نه اضافه تبعیضی در مقابل کمال غیرمطلوب.

بحث ما در سه قسمت است:.

الف. ملاک و معیار انسان کامل، و مجموعه نظریهها در این باب.

ب. قرآن و صفات انسان کامل و انسان نمونه و امام و سرمشق و الگو.

ج. رسول اکرم به عنوان نمونه انسان کامل قرآن.

7. در مورد کمال مطلوب مجموعاً چند نظریه است:.

الف. کمال مساوی است با برخورداری از مواهب طبیعت، انسان کاملتر یعنی انسان برخوردارتر.

این تعریف درواقع نفی کمال انسانی است، زیرا به طورکلی کمال در هیچ چیزی مساوی با برخورداری نیست، نه کمال اسب، نه خربزه، نه اتومبیل، نه قاضی، نه سیاستمدار، نه فیلسوف، نه فقیه، نه درخت، نه