قبول هر نظریه علمی و فلسفی است.

برتراند راسل در کتاب جهانبینی علمی فصلی باز کرده تحت عنوان «علم و دین». مسائلی در این فصل عنوان کرده که به زعم او محلّ برخورد علم و دین است.

یکی از آنها همین مسأله است و او آن را تحت عنوان «اختیار» ذکر کرده است. علّت اینکه تحت این عنوان ذکر کرده این است که در تصوّر غربی، اختیار و آزادی که در مورد انسان به کار برده میشود عبارت است از رهایی از قانون علیت و ضرورت علّی و معلولی. پس اگر قانون علّیت و قانون موجبیت (قانون ضرورت علّی و معلولی) را در طبیعت انکار کنیم، در حقیقت به نوعی اختیار در مورد طبیعت قائل شدهایم. از این رو «راسل» این بحث را در زیر تیتر «اختیار» طرح کرده است.

به عقیده ما طرح این مسأله زیر این تیتر به نوبه خود نشانه دیگری است از اینکه تفکر غربی در این گونه مسائل در چه سطحی است. به هر حال، راسل میگوید:

«تا این اواخر، اگر چه حکمت کاتولیکی اصل اختیار را میپذیرفت، با این حال میلی هم به قبول قوانین طبیعی در جهان هستی نشان میداد و این اصل فقط در مورد قبول معجزات استثناء میپذیرفت و اندکی تعدیل مییافت.

... یکی از مراحل رشد قابل توجّهی که اخیرا در شیوه عمل پژوهشگران مذهبی حاصل شده تلاشی است برای نجات اختیار به دستیاری جهلی که نسبت به طرز سلوک اتمها دارند ... هنوز با هیچ درجه اطمینانی نمیتوان اعلام کرد که اصولًا قانونی که از جمیع جهات شامل حرکات اتمها باشد، وجود دارد یا حرکات این گونه اتمها تا اندازهای تصادفی است ... در یک اتم حالات مختلفی روی میدهد که با یکدیگر توالی مستمر ندارند و با فواصل کوچکی از یکدیگر جدا میشوند. یک اتم میتواند یکمرتبه از حالتی به حالت دیگر جهش کند و از این گونه جهشها برای اتم فراوان اتّفاق میافتد. در حال حاضر قانونی وجود ندارد تا معلوم کند که در فلان موقعیت خاص، کدام جهش روی خواهد داد و از این لحاظ گفته میشود که اتم تحت هیچ نظم و قاعدهای قرار نمیگیرد، امّا دارای خاصیتی است که از نظر مشابهت شاید بتوان به اختیار تعبیر کرد. ادینگتون [1] در کتاب ماهیت جهان فیزیکی با همین امکان، صحنه بزرگی آراسته است».