responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 1  صفحه : 529

راسل آنگاه به تاریخچه «اصل عدم موجبیت» پرداخته و اضافه میکند:

«من در شگفتم از اینکه ادینگتون برای تأیید اختیار به این اصل متوسّل شده باشد، زیرا اصل مزبور به هیچ وجه نشان نمیدهد که در سیر طبیعت، اختیار وجود دارد».

آنگاه درباره این مطلب بحث میکند که آنچه از مکانیک کوانتومی نتیجه میشود، نفی علّیت نیست؛ نفی اصل موجبیت (و اصل ضرورت ترتّب معلول بر علّت) است. میگوید:

«پس در اصل عدم موجبیت، چیزی که نشان دهد یک واقعه فیزیکی بدون علّت واقع میشود، وجود ندارد ... حال برمیگردیم به اتم و اختیاری که در آن پنداشته میشود.

نخست باید دانست که هنوز معلوم نیست حرکت اتم کاملًا سرسری باشد. ادّعای قاطعیت در تأیید و یا ردّ این نظریه به یک اندازه غیر علمی و اشتباه آمیز است، زیرا علم در همین اواخر به کشف این نکته نائل آمده است که اتم در حوزه عمل قوانین فیزیکی قدیم نیست و برخی فیزیک دانان با بیپروایی از همین مقدّمه نتیجه گرفتهاند که اتم اصلا در حوزه عمل «قانون» نیست ... آدمی تا چه اندازه باید بیپروا باشد که روبنای حکمتی را بر مبنای جهلی بنا کند که فقط برای لحظهای قابل دوام باشد ... بعلاوه ایرادهای علمی محضی نیز علیه ایمان به اختیار، وجود دارد. بررسیهایی که تاکنون در مورد رفتار حیوانات یا موجودات انسانی به عمل آمده روشن کرده است که در اینجا نیز مانند زمینههای دیگر میتوان به قوانین علمی (علّی ظ) دست یافت و این همان است که در تجربیات «پاولوف» آزمودیم.

صحیح است که ما نمیتوانیم اعمال آدمی را با هیچ درجه از کلیت پیش بینی کنیم، لکن این موضوع تا حدّی مربوط به پیچیدگی مکانیسم آدمی است و هرگز بیانگر بیقانونی محض- که باطل بودنش در همه موارد تجربی به ثبت رسیده است- نیست و کسانی که مایلاند جهان فیزیکی از وجود قانون بر کنار باشد، به نظر من نتیجه این میل خود را در نمییابند. همه استنباط ما از جریان طبیعت بر اصل علّیت استوار است و اگر طبیعت تحت لگام قانون نباشد، مجموع چنین استنباطی نقش بر آب خواهد بود. در آن صورت، دیگر نخواهیم توانست از چیزی که همه جوانب آن را شخصاً نیازمودهایم، آگاهی داشته باشیم، و حتّی اگر جدّیتر صحبت کنیم، آگاهی ما منحصر به تجربه خود ما خواهد بود، آن هم فقط در همان لحظه آگاهی؛ چون حافظه نیز بکلّی مشمول قوانین علّیت است. در این صورت، اگر ما ناتوان از این باشیم که از وجود دیگران و حتّی از گذشته خود استنباط موجّهی داشته باشیم،

نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 1  صفحه : 529
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست