جامى ترشيزى جامى خراسانى جامى زنده‌پيل‌

همان جامى احمد مذكور در بالا است.

جامى عبد الرحمن بن احمد بن محمد-

دشتى، اسپهانى الاصل، صوفى، اديب نحوى عروضى، شاعر ماهر، حنفىّ الفروع، اشعرىّ الاصول، نقشبندىّ المسلك، جامىّ الولادة، از اكابر علماى نحو و صرف و عروض، از مشاهير شعرا و متصوّفه نقشبنديّه خراسان، در حديث و تفسير و معمّى و اكثر علوم و فنون ديگر نيز متفرّد، لقب اصلى او عماد الدين، لقب مشهوريش نور الدين، او هم مانند احمد جام موصوف به شيخ الاسلام، نسبش به محمد بن حسن شيبانى از شاگردان ابو حنيفه موصول و پدر و جدّش از كوى دشت نام اسپهان بودند و از آنجا بقصبه جام رفته‌اند. خودش در همان قصبه زاييده شد و هم در آنجا نشو و نما يافت، اينست كه نخست به دشتى تخلّص ميكرده و اخيرا تخلّص جامى را ستود. موافق نقل معتمد، در مقدمه ديوان فاتحة الشباب خودش گويد: چون مولد اين فقير در ولايت جام است كه مرقد شيخ احمد جامى آنجا است و اين معنى را از جام ولايت او يك رشحه مى‌داند براى تحقيق نسبت بولايت جام و جام ولايت شيخ الاسلام جامى تخلّص كرده شد.

از بيان فوق روشن مى‌گردد كه مرادش در اين شعر از شيخ الاسلام، همان احمد جامى نامبرده در بالا ميباشد و مراد از جام، در مصراع دويمى نيز نه شهر جام است بلكه جام ولايت و محبّت و وجد و حال عرفانى است. جامى در تحصيل علوم متنوّعه از نحو و صرف و منطق و حديث و فقه و اصول فقه و قرائت و تفسير قرآن و حكمت مشائى و اشراقى و طبيعى و رياضى و غيرها زحمات بسيارى كشيد، عاقبت سرآمد اكابر دانشمندان قرن نهم هجرت گرديد و دوره چندى از سلاطين تيمورى را درك كرده، با الغ بيگ صحبت‌ها داشت و قصائدى در مدح سلطان ابو سعيد گوركان (861- 873 ه ق) و سلطان يعقوب‌