نام کتاب : تبيين براهين اثبات خدا نویسنده : جوادی آملی، عبدالله جلد : 1 صفحه : 71
دانشمند با ماهيت آن ، مثل انسان و همچنين ميان وجود خارجي معلوم و ماهيت آن برقرار است .
در بحث از اتحاد عالِم و معلوم ، نحوه اي از اتحاد ميان وجود عالِم
با هستي علم اثبات مي شود . اما اين نحو اتحاد ، هرگز بين ماهيت عالم با
ماهيت علم که بنابر نظر مشهور کيف نفساني است ، يا بين ماهيت عالم با ماهيت
معلوم که به وجود ذهني در نفس ، يا به وجود عيني در خارج موجود مي شود ، و
همچنين بين وجود ذهني در نفس ، يا به وجود عيني در خارج موجود مي شود ، و
همچنين بين وجود عالم با وجود خارجي يا وجود ذهني معلوم برقرار نيست . از
اين اتحاد وجود عالِم و وجود علم ، با نام اتحاد علم ، عالم و معلوم نيز
ياد مي شود و کساني که متوجه محور اين اتحاد نشده اند ، به انکار آن
پرداخته اند ؛ نظير ابن سينا که در برخي کتاب هاي خود گمان بر اتحاد بين
ماهيت عالم با ماهيت معلوم برده و آن را به شدّت نفي نموده است . 1
در بحث از اتحاد عالم و معلوم ، اين حقيقت نيز آشکار مي شود که
معلوم حقيقي و بالذات ، وجود و هستي علم است که با وجود و هستي عالم متحد
مي شود و ماهيت يا مفهومي که به وجود ذهني موجود مي شود ، معلوم بالعرض است
و آن چه در خارج موجود است ، سبک عَرَض از عَرَض خواهد بود .
علم و وجود ذهني
از آثار مفيد و کارآمد تحليل هاي مفهومي که در مورد انديشه و
علم انجام مي شود ، توجه به امتياز ميان علم و وجود ذهني و توجه به احکام
مختلفي است که براي هر يک از آن ها ثابت مي شود . امتياز بين علم با وجود
ذهني و تفاوت احکام آن ها زمينه تشکيل دو فصل ممتاز پيرامون علم و وجود
ذهني را در کتب حکمي و فلسفي فراهم