قال جبرئيل عليه السلام لرسول الله صلى الله عليه و آله : ما الاحسان ؟ فقال رسول الله صلى الله عليه و آله الاحسان ان تعبدالله كانك تراه فانك ان لا تره فانه يراك . و فى رواية فان لم تكن تراه فانه يراك فأمره ان يخيله و يحضره فى خياله على قدر علمه به فيكون محصورا له , و قال تعالى هل جزاء الاحسان الا الاحسان فمن علم قوله ان الله خلق آدم على صورته , و علم قوله عليه الصلوة و السلام من عرف نفسه عرف ربه , و علم قوله تعالى و فى انفسكم افلا تبصرون , و قوله سنريهم آياتنا فى الافاق و فى انفسهم , علم بالضرورة انه اذا رأى نفسه هذه الرؤية فقد رأى ربه بجزاء الاحسان و هو ان تعبدالله كانك تراه الا الاحسان و هو انك تراه حقيقة كما اريته نفسك الخ .

علامه ابن فنارى در فصل اول فاتحه مصباح الانس به تفصيل در احسان و مراتب آن بحث كرده است و شواهدى نقلى , نقل كرده است و خلاصه آن را علامه قيصرى در فص شعيبى [1] و در اول فص اسحاقى [2] و در اول شرح فص لقمانى فصوص الحكم آورده است كه : الاحسان لغة فعل ما ينبغى ان يفعل من الخير بالمال و القال و الفعل و الحال كما قال صلى