حاصل اين كه مقصود از خلقت منحصر در انسان كامل است و خلقت ساير اكوان از جمادات و نباتات و حيوانات از جهت احتياج به ايشان در معيشت و انتفاع به آنها در خدمت است . و تا آنكه مواد ضايع و مهمل نگردد , صاف و زبده مواد خلقت انسان گرديده است , چه حكمت الهيه و رحمت ربانيه اقتضاء مى كند كه هيچ حقى از حقوق فوت نشود بلكه هر مخلوقى به قدر استعداد خود به سعادت خود برسد . پس به مبناى قويم حكيم انسان كامل غايت عالم كونى است و نشأه عنصرى هيچگاه از چنين انسان خالى نيست فافهم .

در اتحاد نفوس مكتفيه به نفس رحمانى و عقل بسيط

بدانكه در صحف كريمه اهل تحقيق محقق است كه صادر نخستين نفس رحمانى است و آن اصل اصول و هيولاى عوالم غير متناهى و ماده تعينات است و از آن تعبير به تجلى سارى ورق منشور و وجود منبسط و نور مرشوش نيز مى كنند و الصادر الاول هو الوجود العام المفاض على اعيان المكونات ما وجد منها و ما لم يوجد مما سبق العلم بوجوده و هذا الوجود مشترك بين القلم الاعلى الذى هو اول موجود المسمى ايضا بالعقل الاول و بين سائر الموجودات .

قلم اعلى يا عقل اول مخلوق اول است كه يكى از تعينات صادر نخستين است و مظهر اسم شريف مدبر است بلكه به ديده تحقيق چنان است كه در نفخات الهيه فرموده است : حقيقة القلم الاعلى المسمى بالعقل