و به بيان ديگر , به فيض اقدس اعيان ثابته و استعدادات اصليه آنها در حضرت علميه حاصل مى شود , و به فيض مقدس آنچه را كه آن اعيان ثابته با لوازم و توابعشان در خارج اقتضاء مى كند حاصل مى گردد , لذا در وجه تسميه فيض به اقدس گفته اند كه اقدس است از اين كه فيض غير مفيض باشد و يا اقدس از شوائب كثرت اسمائيه و نقائص حقائق امكانيه است به خلاف فيض مقدس .

كمال عالم كيانى و غرض آن انسان كامل است .

عالم كارخانه عظيم انسان سازى است كه اگر اين چنين انسان يعنى انسان بالفعل كه از آن تعبير به انسان كامل مى شود , توليد نكند عبث در خلقت لازم آيد , اما خلقت ساير مكونات به طفيل اوست .

تو اصل وجود آمدى از نخست *** دگر هر چه باشد همه فرع تست

شيخ رئيس را در مبدأ و معاد كلامى به كمال در اين مطلب سامى است كه :

كمال العالم الكونى ان يحدث منه انسان و سائر الحيوانات و النباتات يحدث اما لاجله , و اما لئلا تضيع الماده كما ان البناء يستعمل الخشب فى غرضه فما فضل لا يضيعه بل يتخذه قسيا و خلالا و غير ذلك . و غايه كمال الانسان ان يحصل لقوته النظرية العقل المستفاد , و لقوته العملية العدالة و