عارف حسين خوارزمى در ترجمه آن گويد[ : بدان كه حقيقت ذكر عبارت است از تجلى حق مرذات خود را به ذات خود از حيثيت اسم متكلم از براى اظهار صفات كماليه و كشف نعوت جلاليه و جماليه , هم در مقام جمع و هم در مقام تفصيل چنانكه گواهى داد از براى ذات خود هم بذات خود كه شهد الله انه لا اله الا هو . و اين حقيقت را مراتب است :

اعلى و اولاش ( اولايش ) آنست كه متحقق شود از حق در مقام جمع از ذكر او سبحانه نفس خود به اسم متكلم به حمد و ثنا بر نفس خويش .

دوم ذكر ملائكه مقربين كه آن تحميد ارواح و تسبيح ايشانست پروردگار خود را .

و سيوم ذكر ملائكه سماويه و نفوس ناطقه مجرده است .

چهارم ذكر ملائكه ارضيه ونفوس منطبعه به حسب طبقاتش .

و پنجم ذكر ابدان است و آنچه در وى است از اعضاء . و هر يكى ذاكر پروردگار خويش است به لسانى كه بدو اختصاص دارد , چنانكه شيخ بدين معنى اشاره مى كند كه( فان ذكر الله سار فى جميع العبد) يعنى ذكر بارى سارى در جميع عبد است . يعنى در روح و قلب و نفس و قواى روحانيه و جسمانيه اوست بل در جميع اجزايش . و اين سريان نتيجه سريان هويت الهيه ذاكره مر نفس خود را به نفس خود است ] انتهى .

اين ذكر سارى در جميع عبد سارى در جميع موجودات است زيرا بقاى موجودات به هويت الهيه است كه در همه سارى است بلكه موجودات جز شئون نورى و آيات اسمائى اين هويت نيستند كه هو الاول و الاخر و الظاهر و الباطن . لذا هر جا كه اين هويت است عين حيات و علم و شعور و ديگر اسماء جمالى و جلالى است هر چند هر موجودى به جهت ظهور دولت اسمى بدان اسم ظاهر غالب ناميده مى شود و ديگر اسماء و صفات به لحاظ و اعتبار مادر تحت دولت و استيلاء آن اسم واقع مى شوند . پس اين هويت ساريه كه به نام وجود مساوق حق است عين ذكر است و خود ذاكر و