سپس هر اندازه كه عروض بلاد فزونى مى يابد ارتفاع قطب ظاهر معدل النهار و انحطاط قطب خفى آن فزونى مى يابد كه قوس ارتفاع قطب ظاهر و انحطاط قطب خفى مساوى با عرض بلد خواهد بود . و آن مدار يومى گرد قطب ظاهر كه بعد او از قطب ظاهر بقدر ارتفاع قطب است همه آن بالاى افق قرار مى گيرد يعنى هيچ جزء او را غروب نبود و فقط در يك نقطه مماس با دائره افق در فوق الارض شود , و آن را اعظم مدارات ابدى الظهور آن افق گويند , و مدارات ديگر كه بين آن و قطب ظاهراند همه آنها مدارات ابدى الظهورند كه بر بالاى افق گرد قطب ظاهر دور مى زنند و غروب ندارند و مماس با افق نمى گردند . و به همين مثابت در طرف قطب خفى معدل گوييم : آن مدار يومى گرد قطب خفى كه بعد آن از قطب خفى بقدر انحطاط قطب خفى است همه آن در زير افق قرار مى گيرد , و هيچ جزء او را طلوع نبود و فقط مماس با يك نقطه دائره افق در تحت الارض مى گردد , و آن را اعظم مدارات ابدى الخفاء آن افق خوانند , و مدارات ديگر كه بين آن و قطب خفى اند همه آنها مدارات ابدى الخفاءاند كه در زير افق گرد قطب خفى دور مى زنند و طلوع ندارند و مماس با افق نمى گردند .

حال گوييم : عرض بلدى كه بقدر تمام ميل كلى است اگر شمالى باشد مدار راس سرطان اعظم مدارات ابدى الظهور آنست و مدار راس جدى اعظم مدارات ابدى الخفاى آنست , پس اگر شمس در راس سرطان بود او را غروب نبود و يكدوره يومى تمام بر روى افق دور زند و با افق در يك نقطه شمال كه انحطاط معدل النهار از آن بقدر ميل كلى است تماس كند و لاجرم ظل شاخص در يكدوره حركت يومى شمس گرد شاخص دور زند و راس ظل همواره در خلاف جهت شمس بود , چنانكه اگر شمس در راس جدى بود يكدوره يومى تمام در زير افق دور زند و او را طلوع نبود , و با افق در نقطه جنوب كه ارتفاع معدل از آن بقدر ميل كلى است تماس كند .

و اگر عرض مذكور بلد جنوبى است بقياس با آنچه گفته ايم دانسته شود .