پس در حقيقت صور مدركه اشياء كه علم نفس اند شأنى از شئون نفس اند و اين نه انقلاب حقيقت است بلكه ارتقا و جهش نفس از نقص به كمال است .

اگر صورت فعلى در وجودش مقرون به ماده نباشد , چنين صورتى نياز به تفريد و تجريد ندارد و خود بذاته عقل و عاقل و معقول يعنى علم و عالم و معلوم است و نفس ناطقه را شأنيت علم بدانها نيز هست اگر چه استعدادها متفاوت است انزل من السماء . ماء فسالت اوديه بقدرها .

و چنانكه شأنيت نفس است كه عاقل و مدرك موجودات گردد و علم بدانها تحصيل كند , شأن همه موجودات نيز اين است كه معقول وى گردند جز اينكه عنت الوجوه للحى القيوم , ولا يحيطون به علما .

مرحوم آخوند صدرالمتألهين در اسفار فرمايد : ما من شى ء