فناى سالك از خود و خالى شدن او از هستى، همه از بين رفتن و نابودى تعيّنات از وجود حق است و زمانى كه تعيّن از بين برود، محقق مى گردد كه غير از حق، موجودى نبوده است و اين طور نيست كه حقّ بنده شده باشد و يا اين كه بنده، خدا شده باشد كه اگر چنين باشد، حلول و اتّحاد ظاهر شده است و حلول و اتحاد نيز در مقام وحدت محال است.

وجود مخلوقات و موجودات عالم در حقيقت نمودى بى بود هستند كه به واسطه تجليّات انوار الهى به صورت هاى گوناگون ظاهر شده اند و هرگاه تعيّنات از وجود آنها محو شود يك حقيقت پيدا مى شود و آن حقيقت حق است. و هر آينه بسيارى از چيزها و موجودات نمود ظاهرى دارند اما ذاتاً موجود نيستند.

تمثيل در بيان اينكه موجودات عدمى هستند

شيخ محمود شبسترى براى روشن كردن موضوع «نمود» و «بود» بيان مى كند كه: آيينه اى را در برابر خود قرار بده و به عكس و شخصى كه در آيينه پيداست، به دقت نگاه كن، خواهى ديد كه آن عكس و تصوير نمودى بى بود است. زيرا حقيقتِ آن