شده- مسائل درمان با اختلال و كندى روبرو مى‌شود. و پزشك متخصص هم پيدا نخواهد شد، با صرف‌نظر از لوازم مذكوره، هر پزشكى در حد معلوماتى كه دارد، مى‌تواند بيمار را با دقت معاينه و داروى مورد اطمينان و مفيد را تجويز كند و براى رفع مسئوليت، شرط عدم ضمان كند. پاسخ فروع مورد سؤال به شرح ذيل است:

الف- فراموشى دارو و عوارض بيمارى دو قسم است: 1- پزشك مى‌داند نام و خصوصيات داروها را و عوارض بيماريها را فراموش كرده است. 2- متوجه فراموشى خود نيست و خصوصيات داروها و عوارض بيماريها را در ذهنش مخلوط كرده، كه جواب اين دو فرض در جواب سؤال 2047 و 2048 گذشت ملاحظه شود.

ب- اگر پزشك اطمينان دارد كه داروى خاصى براى مريض مفيد است و احتمال مى‌دهد كه عوارض جنبى دارد؛ و يا مى‌داند عوارض سبك جنبى دارد؛ بايد مريض را مداوا كند، و شرط عدم ضمان كند. و اگر احتمال مى‌دهد كه دارو مفيد است و احتمال عوارض نيز مى‌دهد؛ ولى عوارض جبران‌پذير است، با شرط عدم ضمان مى‌تواند بيمار را درمان كند و مسئول نيست. و در اين دو صورت اگر امكان ارجاع به پزشك ديگر نيست و مداوا نكردن براى بيمار خطر دارد، بر پزشك واجب است مداوا كند؛ و شرعا نمى‌تواند او را به حال خود واگذارد، و جهت رفع مسئوليت، شرط عدم ضمان كند و اگر اطمينان دارد كه عوارض جنبى دارو شديد و خطرناك است، حق مداوا ندارد و اگر مداوا كند مسئول است. و در اين صورت، شرط عدم ضمان هم رفع مسئوليت و ضمان نمى‌كند.

اما راجع به قسمت آخر سؤال، بايد گفت: در هر موردى كه پزشك ديگرى نيست، و پزشك اطمينان دارد كه اگر مريض را به حال خود واگذارد مى‌ميرد، و از سويى مرض و بيمارى را، يا دارو را صد در صد تشخيص نمى‌دهد، بايد بيمار را با داروهايى كه احتمال مى‌دهد مفيد است مداوا كند و براى رفع مسئوليت، شرط عدم ضمان كند.