برائت، لازم به اقدام است. و اگر عارضه‌اى رخ داد، مسئول نيست.

سؤال 2049: اگر بخاطر كمبود امكانات تشخيصى كافى، تشخيص ممكن نگردد و مداواى لازم صورت نگيرد و بيمارى تشديد يا منجر به مرگ شود، آيا پزشك معالج مسئول است؟

جواب: در مرحله اول لازم است بيمار را به پزشك ديگرى ارجاع و راهنمايى كند. و در صورت عدم متخصّص، اگر احساس كرد كه تأخير معالجه براى بيمار خطر دارد و احتمال قوى بر تأثير مداوا بدهد؛ لازم است مداوا كند؛ و با شرط عدم ضمان، مسئول نيست.

سؤال 2050: اگر تشخيص بيمارى به درستى صورت گيرد؛ ولى داروى مؤثر در دسترس نباشد و يا بسيار گران باشد و بيمار قادر به تهيه آن نباشد، آيا پزشك معالج ملزم به تهيه آن دارو به هر طريق ممكن براى بيمار مى‌باشد؟

جواب: در فرض مذكور، اگر جان بيمار در معرض خطر باشد، پزشك و ديگران ملزم هستند، به نحو واجب كفايى، داروى مورد نياز را به هر طريق ممكن تهيه كنند و بيمار را نجات دهند.

سؤال 2051: با توجه به اينكه اگر بخواهيم طبابت پزشك را با توجه به مشكلات فوق، و در صورت مواجهه، با اين مشكلات، تنها در صورتى مجاز بدانيم كه وى در اين زمينه‌ها داراى تخصص و تجربه كافى باشد؛ عملا مسائل درمان با اختلال كامل روبرو خواهد شد. زيرا اولا:

هر پزشكى تا رسيدن به اين تخصص و تجربه كافى؛ بايد همان مراحل اوليه را طى كند (كه همان دوران بدون تجربه و تخصص است) و ثانيا: به علت جمعيت زياد، امكانات كم، فرصتهاى ناكافى و دهها علل ديگر (حد اقل در كشور ايران) نمى‌توان انتظار داشت؛ پزشكانى- كه از ابتدا كاملا مسلط باشند- به طبابت بپردازند. با توجه به مقدمه فوق و موضوعات مطرح شده در كليه سؤالهاى قبل، مسائل مهم ذيل مطرح مى‌شود:

الف- در مواردى كه پزشك داروى مؤثر بر بيمارى يا عوارض خطرناك آن را فراموش كرده، و فرصت و امكانات كافى جهت دسترسى به اطلاعات كافى يا پزشك متخصص ديگرى نيز ندارد.