در يك كلام مى‌توان گفت: هر گونه تبديل، اصلاح و يا تغيير كه در جنس فرد به وجود آيد، به گونه‌اى كه وضعيت فعلى او از نظر زن يا مرد بودن با حالت سابق او، داراى تفاوت باشد، عنوان «تغيير جنسيت» صادق است. بنابراين، تغيير جنسيت، با «تغيير ژنتيكى» يا «تغيير كروموزوم‌ها» متفاوت است، زيرا در اين گونه اعمال، جنسيت فرد تغيير نمى‌كند، بلكه تغييرات يا اصلاحاتى نسبت به «ژن» يا «كروموزوم» افراد صورت مى‌پذيرد. البته بديهى است كه با تغيير يا اصلاح ژن‌ها، دگرگونى‌هايى در رفتار، اخلاق و حالات شخص پديد مى‌آيد، ولى هيچ گاه به وضعيت جديدِ به وجود آمده، «تغيير جنسيت» گفته نمى‌شود.

به عبارت ديگر، تغيير جنسيت در اصطلاح پزشكان، همراه با «عمل جراحى آلت تناسلى» است، كه اين امر هم در تغيير جنسيت افراد خنثى و دو جنسى صادق است و هم در تغيير جنسيت اشخاص تراجنسيتى (خنثاى روانى) [1] جريان دارد، به گونه‌اى كه در اين افراد تنها با «عمل جراحى آلت تناسلى» تغيير جنسيت حاصل مى‌شود. در واقعيت خارجى هم، تغيير جنسيت با تاريخچه عمل جراحى مدرن پيوند خورده و ارتباط نزديكى دارد. آن گاه كه عمل جراحى قلب، كليه، چشم، معده و مانند آن رايج گشت، چنين پديده‌اى در «عمل جراحى آلت تناسلى» هم اتفاق افتاد، ولى عمل جراحى در آلت تناسلىِ بيماران، با حساسيت و توجه خاصى همراه بوده است؛ چه اين‌كه با اين كار، جنس فرد از مرد بودن يا زن بودن تغيير مى‌كند.

به طور خلاصه مى‌توان گفت: تغيير جنسيت در اصطلاح پزشكى با تغيير ژن‌ها متفاوت است و آن عبارت است از عمل جراحى در آلت تناسلى، به گونه‌اى كه مرد به زن يا زن به مرد تبديل گردد، و يا فرد خنثى و دو جنسى به جنس مرد يا زن تبديل گردد.

مبحث سوم: تغيير جنسيت در اصطلاح فقهى‌

فقيهانى كه درباره تغيير جنسيت سخن گفته‌اند معمولًا درباره معناى فقهى آن سخنى بيان نداشته‌اند و در حقيقت منظور آن بزرگواران از اين لفظ همان معناى لغوى و عرفى‌

[1].Transsexual.