اين مسأله، يعنى تبديل مرد به زن، تنها مورد توجه يك تن از فقيهان شيعه قرار گرفته است.

آيت‌الله‌ سيد محمد صدر معتقد است نگه داشتن عده لازم نيست. وى مى‌گويد:

هرگاه مرد (شوهر) به زن تبديل شود، ازدواجش باطل مى‌شود و نگه داشتن عدّه بر وى واجب نيست. [1] دليل مطلب آن است كه هر گاه ميان زوجين مباشرت صورت گرفته باشد، نگه داشتن عده واجب مى‌گردد، و فرض اين است كه شوهر به زن تبديل گشته و وى (زن) پس از تغيير جنسيت، هنوز مباشرتى نداشته تا عده بر وى واجب باشد. از اين رو، وى مى‌تواند فوراً با جنس مخالف ازدواج كند. آيت‌الله سيد محمد صدر در اين‌باره چنين مى‌گويد:

هنگامى كه پس از تغيير جنسيتِ شوهر (تبديل وى به زن) ازدواج منتفى گشت، عده بر وى واجب نيست؛ چون به طور قطع، وى «زوجه مدخول بها» نبوده است. پس وى اين حق را دارد فوراً (و بدون نگه داشتن عده) با هر مردى كه مى‌خواهد ازدواج كند. [2] پرسش ديگر آن است كه هرگاه انحلال نكاح در اثر تغيير جنسيت زوج باشد، عدّه بر زن (زوجه) لازم است يا خير؟ بى‌شك پاسخ مثبت است. چون فرض اين است كه زوجه قبلا با زوج مباشرت داشته است و اكنون به دليل تغيير جنسيت شوهرش، از وى جدا شده است. طبيعى است وى براى ازدواج مجدد بايد عده نگاه دارد.

مبحث سوم: تغيير جنسيت زوجه در زمان عده‌

هرگاه زن در دوران عده باشد، مانند: عده طلاق يا عده فسخ يا عده وفات، و در اين‌

هنگام تغيير جنسيت دهد، آيا لازم است ازدواج مجدد وى، پس اتمام عده باشد، يا وى‌

[1]. سيد محمد صدر، منهج الصالحين، ج 3، ص 644، مسأله 3706: «إذا تحول الرجل إلى إمرأة و كان زوجا .... بطل نكاحه ...... و لم تجب عليه العدة».

[2]. سيد محمد صدر، ماوراء الفقه، ج 6، ص 138: «و إذا انتفى النكاح مع زوجته بعد التحول فلا يجب عليها العدة لأنّها ليست زوجة مدخولًا بها جزماً، بل لها أن تتزوج من تشاء من الرجال فوراً إن إرادت».