پاسخ: همان طورى كه يادآور شديم اين استدلال، جديد نيست، بلكه دليل پيشين است به صورت ديگر، ولى براى تبيين جواب، قبلاً به نكاتى اشاره مى كنيم:

1. شعار اشاعره در برابر معتزله

اشاعره براى حفظ توحيد(توحيد در خالقيّت) كوشيده اند كه بگويند تمام افعال بندگان متعلق اراده خداست. و در نظر آنان مستلزم جبر است و عدل الهى را فداى اصل «توحيد>» كرده اند. در مقابلِ آنان، معتزله مى گويند افعال بندگان از قلمرو اراده خدا بيرون است تا جبر كه با عدل خدا سازگار نيست پيش نيايد و در نتيجه براى حفظ عدل، توحيد در خالقيت را فداى آن نموده اند.

توضيح اين كه: دو اصل قطعى در اصول دينى داريم:

1. خالقى در جهان جز خدا نيست;

2. خدا عادل است و هرگز بر بندگانش ظلم نمى كند.

اشاعره براى حفظ اصل اوّل كه همه موجودات مخلوق خداست ناچار شدند افعال بندگان متعلق اراده خدا بدانند; هر چند از نظر آنان نتيجه آن جبرى گرى و سلب اختيار از انسان مى گردد.

معتزله كه طرفدار عدل هستند و به عدليه مشهورند براى حفظ عدل الهى معتقد شدند كه افعال بندگان از قلمرو اراده خدا بيرون است; هر چند از نظر آنان حفظ اصل «عدل>» ملازم با خروج افعال بندگان از قلمرو اراده اوست.