بين سنت هاست، يا دعاوى مختلف و رقيب آن ها، اين اصطلاح به معناى اين نظريه است كه اديان بزرگ جهان تشكيل دهنده برداشت هاى متفاوت از يك حقيقت غايى و مرموز الوهى اند.[1]

2. اديان مختلف، جريان هاى متفاوت جربه دينى هستند كه هر يك در مقطع متفاوتى در تاريخ بشر آغاز گرديده و خود آگاهى عقلى خود را درون يك فضاى فرهنگى باز يافته است.[2]

3. اين به معناى اين است كه واقعاً نمى توان از درستى و نادرستى يك دينى سخن گفت، چه رسد به اين كه از درستى و نادرستى يك تمدن گفتگو كنيم، زيرا اديان به معناى جريان هاى دينى فرهنگى مشخص و متمايز در درون تاريخ انسانى، بازتاب تنوعات انواع انسانى و طبايع و صورت هاى انديشه هستند، همين اختلافات بين ذهنيت شرقى و نغربى كه در صورت هاى مختلف عقلى و زبانى، اجتماعى، و سياسى، و هنرى تجلى پيدا كرده محتملا در بطن اختلافات بين دين شرقى و غربى وجود دارد.[3]

4. در ميان سنن دينى بزرگ و به خصوص در ميان جريان هاى عرفانى تر آن ها، عموماً ميان حقيقت محض يا غايت مطلق يا ساختار ربوبى، و واقعيت آن گونه كه افراد بشر آن را تجربه نموده و فهم كرده اند، تمايز قايل شده اند، فرض غالب اين است كه واقعيت غايى لا يتناهى است و از اين لحاظ، فراتر از درك و انديشه و