پرسيد:
كه كدام كسانند؟ چون باز نمودند فرمود: كه آن دو تن بندگان منند، و آن يكي
چاكر من. چون پسري در ميان نيست كه وارث ملك باشد، بندگان من باشند بهتر. و
اللّه اعلم.
الاول اتابك ايلدكز السنجري
اتابك ايلدكز بنده سنجر بود، و در غايت جلادت و شهامت. و چون او بلاد
آذربيجان در ضبط آورد، كارهاء بزرگ كرد، و آثار خير بسيار باقي ماند، و حق
تعالي او را فرزندان شايسته داد، و با كفار افرنج و گرج [1] حربها كرد و
تا سرحد مملكت روم در ضبط خود آورد، و مبالغي از عراق بگرفت و مدتي ملك
راند و درگذشت. رحمة اللّه عليه.
اتابك محمد پادشاه بزرگ بود، بعد از پدر بتخت نشست، و ممالك عراق و
آذربايگان در ضبط آورد و كارهاء شگرف كرد، و عادل و نيكو اعتقاد بود، و
مساجد و مدارس بسيار ساخت، و جهاد و غزو بسيار كرد بجانب گرج [2] و تا
سر حد روم و شام در تصرف آورد، و مدتها ملك راند، و او را بندگان بزرگ
رسيدند، كه بعد ازو ممالك عراق در تصرف آوردند، چنانچه ايتغمش [3] و
ادمش.
الثالث اتابك يوزبك بن محمد
اتابك يوزبك محمد السنجري پادشاه آذربيجان بود، بعضي گويند: او برادر
اتابك محمد بود پسر اتابك ايلدكز [4] سنجري، يوزبك مرد جلد و كاردان
بود، و مدتها ملك آذربيجان او داشت، تا عهد دولت سلطان محمد خوارزمشاه اين
مملكت در تصرف او بود، و چند كرت
[1] راورتي: كر خ. پ: كرنجه [2] اصل: بن التكين ابو بكر [3] اصل: انتغمش. راورتي و ابن اثير: يتغمش. [4] اصل: البتكين.