الحمد للّه الذي جعل العبيد ملوكا، و ضير الملوك مملوكا. و الصلاة علي محمد افضل الانبياء و اعلاهم سلوكا، و علي اصحابه ما دلكت الشمس دلوكا.
كمترين بندگان درگاه سبحاني، منهاج سراج جوزجاني بلغه اللّه صوالح- الاعمال و الاماني چنين گويد: كه چون عهد دولت سنجري درگذشت و از وي پسري نماند، برادرزادگان و هر كس از بندگان او كه طرفي از اطراف ممالك اسلام داشتند، خود را اسم اتابكي نهادند، و برادرزادگان سنجر را اسم شاهي كردند، و اتابكان ممالك را ضبط كردند، و اين طايفه چند فريق [1] بوده‌اند: يكي فرزندان اتابك ايلدكز [2]، كه سلطان سنجر او را عراق و آذربايگان داده بود. دوم اتابك سنقر كه او را پارس داده بود و سيوم اتابكان موصل كه ملوك شام بودند.
و ثقات روات از حال دو فريق خبري دادند در قلم آمد و از حال اتابكان موصل، همان قدر كه در نسبت سلطان نور الدين شام [3] نبشته شده است بيش از آن معلوم نبود، الا آنكه خداوندزاده موصل سلمه اللّه اين قدر گفت:
كه جد هشتم ما، ترك خطائي بود، بنده سنجر رحمه اللّه.
چون حال چنين بود، اين طبقه را سه قسم وضع كرده است:

بدانكه سلطان سنجر در يك شب سه تن را پادشاهي داد در مجلس عشرت اتسز را تخت خوارزم داد، و اتابك ايلدكز [4] را تخت آذربيجان داد، و تخت فارس با تابك سنقر داد. چون روز ديگر شد، جماعت وزراء و اصحاب اسرار و تدبير، بخدمت سلطان باز نمودند: كه دوش [5] پادشاه سه تن را ملك داده است، از ايشان مستخلص نتوان كرد