رحمة
اللّه عليه. و در عهد او معتز هم فوت شد، و درين ايام برقعي در بصره خروج
كرد، و بصره را ضبط كرد، و اموال مسلمانان بدست غلامان زنجي [1] باز داد
و فتنه او مدت هفت سال بداشت، و او خود را باهل بيت نسبت دروغ ميكرد.
المعتمد علي اللّه
ابو العباس احمد بن المتوكل، مادر او ام ولد بود، نام او فتيان [2]، و
او را روز سه شنبه شانزدهم ماه رجب سنه ست و خمسين و مائتين [3] بيعت
كردند، و تمام فرزندان هر كه خليفه بود پيش ازو [4] در بيعت درآمدند، و
او را برادري بود موفق لقب [5] ابو احمد بن المتوكل در غايت رجوليت و
شهامت بود، و او را بر سرلشكر امير كرد، و بر دست او كارهاي بزرگ رفت، و در
ايام معتمد امور عظيم افتاد، چنانچه كار برقعي در بصره تصرف تمام گرفت، و
موفق بعد از فراغ او كار خبيث [6] بكرد، و روي ببصره نهاد در سنه خمس و
ستين و مائتين [7] او را محصر كرد و بگرفت و بكشت، و سر او ببغداد آورد.
و در عهد معتمد، يعقوب ليث از سجستان خروج كرد. احمد عبد اللّه خجستاني در
خراسان خروج كرد و شركب حمار [8] مرو و سرخس بگرفت، و حوادث بسيار
افتاد، و نصر احمد ساماني را ولايت ما وراء النهر نبشتند. و مدت خلافت او
[1] اصل: ربحي. الكامل: برقعي صاحب الزنج، كه زنوج سباخ را دور خود گرد آورد (ج 7- 81). [2] اصل: قسان. پ: قبتان مسعودي و سيوطي: فتيان. الكامل و طبري: قتيان. [3] مسعودي: سنه 255 [4] در حاشيه اصل: تمام فرزندان هر كه پيش ازو خليفه بود در بيعت درآمدند [5] اصل: موفق لقب احمد بن المتوكل. ولي نام موفق طلحه بود، و كنيت وي به تصريح مسعودي و الكامل: ابو احمد بود. [6] اصل: كار عمر و ليث. پ: كار عمرو بست در اين جا ذكر عمرو ليث موردي
ندارد اگر عوض آن خبيث باشد بصحت اقربست. زيرا الكامل و غيره صاحب الزنج را
خبيث و شهر او را هم مدينه الخبيث گفتهاند و نيز عمرو ليث به بصره محصر
نشده و سر او را ببغداد نبردهاند. [7] الكامل (ج 7- 163) صاحب الزنج
خبيث روز چهارشنبه 26 رمضان 255 ه خروج كرد، و روز شنبه 2 صفر 270 ه قتل
گرديد و 14 سال فتنهاش دوام كرد [8] اصل وپ: مركب جمال، الكامل: شركب
الحمار و پسرانش بنو شركب: ابراهيم، يعمر، منصور. اما خجستاني. از مشاهير
هرات است زيرا خجستان از جبال هرات و اعمال بادغيس بود و تاكنون هم به اين
نام معروفست.