مادر او ام ولد بود نام شجاع طخاريه [2]، همان روز كه برادرش الواثق باللّه فوت شد، او را به خلافت بيعت كردند. و او بيست و شش ساله بود، و متوكّل مردي كريم و گزيده اخلاق بود و در مذهب سنت و جماعت صلب. پسر عباس [3] موسي را كه سر جهميان آن عصر بود، و قرآن را مخلوق ميگفت بكشت، و به جمله بلاد اسلام فرمان داد: كه هيچكس قرآن را مخلوق نگويد. و احمد حنبل را از حبس خلاص داد. ناگاه در سنه سبع و اربعين و مائتين در لهو و طرب بود، تركان در آمدند، و او را شهيد كردند، و مدت عمر او چهل سال بود، و مدة خلافت او چهارده سال بود و ده روز بعد از شهادت او رونق آن درگاه برفت تا عهد امير المؤمنين المستنصر باللّه و اللّه اعلم.

ابو جعفر محمد بن المتوكل، مادر او روميه بود نام او حبشيه [5]. همان وقت كه پدرش را شهيد كردند او را بيعت كردند، و معتز [6] و مؤيد را كه برادران او بودند و پدر ايشان را متعاقب او ولي عهد كرده بودند خلع كرد، و بعضي او را متهم بدان كردند: كه در قتل پدر شريك بود، و شش ماه در خلافت بماند، و وفات كرد همچنانكه شيرويه [7] پسر كسري پدر را كشت، پس او شش ماه ملك براند و بمرد و بروايتي منتصر را زهر دادند. وفات او روز يكشنبه چهارم ماه ربيع الاول [8] سنه ثمان و اربعين و مائتين بود، و مدت عمر او بيست [9] سال بود و السلام علي من اتبع الهدي.

ابو العباس احمد بن محمد بن المعتصم. بيعت او بعد منتصر بدو روز بود، روز شنبه، او مرد خوب سيرت بود، و در وقت بيعت بيست و هشت ساله بود. چون او را بيعت كردند، معتز را حبس كرد، و طاهر عبد اللّه والي خراسان درين سال