نام مادر او قراطيس بود روميه [1] و او رحمه اللّه، درشت اخلاق بود و بدخو و ميل به مذهب معتزله داشت، و علماء امت را بر مذهب خود تحريض كرد، و احمد حنبل را بتازيانه بزد، تا قرآن را مخلوق گويد نگفت، و در عهد او عبد اللّه [2] طاهر امير خراسان بود، پسرش طاهر عبد اللّه را امارت خراسان داد، و در قصص ابن هيصم نابي [3] چنين روايت ميكند: كه سلامه [4] ترجمان را الواثق باللّه بفرستاد تا از سد سكندر او را خبر آورد، كه در خواب ديده بود: كه سد سكندر خراب شده، سلامه را مال بسيار داد، و پنجاه هزار [5] مرد با او بفرستاد، تا از سرمن‌رأي [6] بخراسان آمدند، و از آنجا بيك قول بطرف خزر رفتند و بيك قول بطرف گرج [7] و مدت دو سال و هفت ماه در ان سفر بماندند و باز آمدند، و صفت سد و طول و عرض و درازگاه و كليد و خلقي كه بران موكلند از عهد ذو القرنين، همه بياوردند چنانچه در قصص مسطور است. و در عهد الواثق باللّه آتش از جانب مشرق ظاهر شد، و آنرا بانگي بود، و از فزع آن خلق بسيار هلاك شدند، و مدت خلافت او پنج سال و نه ماه بود و عمر او سي و هشت سال بود [8]، و فوت او در ذي الحجه سنه اثنين و ثلثين و مائتين به سرمن‌رأي.