زيد بن على شاگرد واصل بن عطاء غزّال پيشواى معتزله است، از اين جهت زيديه پس از وى پيرو اهل اعتزال شدند. زيديه قائل به لعن ابو بكر و عمر و عثمان نيستند، و امامت مفضول را با وجود فاضل جايز مى‌دانند. شيعيان كوفه چون او را مخالف لعن شيخين ديدند، وى را ترك كردند. از اين جهت معروف به رافضه گشتند كه به معنى ترك‌كننده است. ميان زيد و برادرش امام محمد باقر اختلاف بود.

شيعيان عباسى:

نسبت عباسيان به عباس بن عبد المطلب بن هاشم بن عبد مناف عموى پيغمبر مى‌رسد، چنان كه گفتيم پيش از اسلام بين بنى هاشم و بنى اميه بر سر توليت خانۀ كعبه اختلاف بود. در اواخر بنى اميه كسانى كه با آن طايفه دشمنى داشتند طرف خاندان مخالف ايشان يعنى بنى هاشم را گرفتند، و چون عباسيان نيز از بنى هاشم به شمار مى‌رفتند به كمك ايرانيان موفق شدند بر حريف و دشمن سابق خود بنى اميه پيروز شوند. در سال صدم هجرى محمد بن على بن عبد اللّه بن عباس بن عبد المطلب كه در حميمه از ناحيه شراة از بلوك بلقاى شام مى‌زيست با ابو هاشم عبد اللّه بن محمد حنفيه نوۀ حضرت على بن أبي طالب ملاقات كرد.

ابو هاشم كه امام كيسانيان بود وصيّت كرد كه پس از او امامت به محمد بن على بن عبد اللّه بن عباس برسد، به همين جهت اكثر كيسانيه كه طرفدار امامت ابو هاشم بودند پس از او به امامت محمد بن على درآمدند، و از آن تاريخ دعوت امامت بنى عباس صورت شرعى و روحانى به خود گرفت. عباسيان به اين بهانه كه اولاد على بن أبي طالب از حق خود به نفع آنان صرف نظر كرده‌اند بناى دعوت و پيشرفت را گذاردند، و از محبوبيت آل على به سود خود استفاده كردند.

امام عباسى در حميمه در ناحيه شراة از بلوك بلقاء (در اردن فعلى) كه از زمان عبد الملك بن مروان اقامتگاه خاندان عباسى شده بود مسكن داشت، و دوازده نقيب (پيشوا و رئيس) برگزيد، و از سوى خود به نواحى مختلف گسيل داشت.

اعمال داعيان عباسى از طرف اين نقيبان و همچنين مجلسى از هفتاد تن از شيوخ جزء، رهبرى مى‌شد. ائمه عباسى مركز تبليغاتى ديگرى نيز در كوفه داشتند، گاهى هم امام داعيان خود را در مراسم حج در مكّه ديدار مى‌كرد كه در پناه ازدحام حاجيان از سوء ظن حكومت بركنار باشد. دستور امام به دعاة آن بود كه بيشتر به ايرانيان اطمينان كنند و از عرب به طوايف يمانى قحطانى اعتماد كنند روش تبليغ آن بود كه نخست شرحى از اسلام و محسنات آن بيان كردند. سپس به ذكر معايب بنى اميه و انحراف آنان از اسلام مى‌پرداختند آنگاه از فضايل آل محمد و اهل بيت