يا قصد كند كه روزه نباشد (6) . چهارم: آن كه در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش كند و با حال جنابت يك روز يا چند روز روزه بگيرد (7) . پنجم: آن كه در ماه رمضان بدون اين كه تحقيق كند صبح شده يا نه، كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده (8) و نيز اگر بعد از تحقيق با اين كه گمان دارد صبح شده، كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام دهد بعد معلوم شود صبح بوده قضاى آن روزه بر او واجب است (ولى اگر بعد از تحقيق گمان يا يقين كند (9) كه صبح نشده و چيزى بخورد و بعد معلوم شود صبح بوده قضا واجب نيست (10)) بلكه اگر (11) بعد از تحقيق شك كند كه صبح شده يا نه (12) و كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده، قضا واجب نيست (13) . ششم: آن كه كسى بگويد صبح نشده (14) و انسان به گفتۀ او كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است (15) . هفتم: آن كه كسى بگويد صبح شده و انسان به گفتۀ او يقين نكند، يا خيال كند شوخى مى‌كند (16) و كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام دهد، بعد معلوم شود صبح بوده است. هشتم: آن كه به گفتۀ كس ديگر كه عادل باشد افطار كند (17) ، بعد معلوم شود مغرب نبوده است (18) . نهم: آن كه در هواى صاف به واسطۀ تاريكى يقين كند (19) كه مغرب شده و افطار كند بعد معلوم شود مغرب نبوده است (20) ولى اگر در هواى ابر (21) به گمان اين كه مغرب شده افطار كند، بعد معلوم شود مغرب نبوده، قضا لازم نيست (22) . دهم: آن كه براى خنك شدن، يا بى‌جهت مضمضه كند (23) يعنى آب در دهان بگرداند و بى‌اختيار فرو رود (24) ، ولى اگر فراموش كند كه روزه است و آب را فرو دهد، يا براى وضو مضمضه كند (25) و بى‌اختيار فرو رود، قضا بر او واجب نيست (26) .

(1) سيستانى: در چند مورد غير از مواردى كه قبلاً به آنها اشاره شد. .

(2) مكارم: لازم است. .

(3) [مورد اول بجز رساله آيت اللّٰه نورى در رساله بقيه آيات عظام نيست]

(4) گلپايگانى: از خواب دوّم و يا سوّم. .

زنجانى: از خواب دوم يا بيشتر. .

خوئى، تبريزى، سيستانى، صافى، فاضل: از خواب دوّم. .

(5) صافى: ولى در خواب سوم احتياط مستحب مؤكد كفاره است. .

زنجانى: و كسى كه در خواب محتلم شود و بعد بيدار شود و ببيند جنب شده و دوباره بخوابد و تا اذان صبح بيدار نشود، بايد روزۀ آن روز را قضا كند، چنانچه در مسألۀ[1631]گفته شد.

مكارم: [اوّل]: در صورتى كه در شب ماه رمضان جنب باشد و بخوابد و بيدار شود و براى بار دوم يا سوم بخوابد و بيدار نشود، در اين صورت احتياط واجب قضاى روزه است، امّا اگر در خواب اول بيدار نشود قضا ندارد و روزه‌اش صحيح است. .

(6) اراكى، خوئى، گلپايگانى، تبريزى، صافى، زنجانى، نورى: يا قصد كند كارى كه (زنجانى: ملتفت است) روزه را باطل مى‌كند انجام دهد. .

سيستانى: و هم چنين اگر قصد كند كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام دهد به تفصيلى كه در مسأله [1570]بيان شد. .