(3) فاضل: مگر آن كه به واسطۀ گمان، اطمينانى كه مردم عادى آن را علم به حساب مى‌آورند حاصل شود كه در اين صورت اجتناب لازم است. .

بهجت: اول: آن كه خود انسان يقين يا ظنّ اطمينان‌آور پيدا كند كه چيزى نجس است، وگرنه لازم نيست از آن اجتناب كند. .

زنجانى: اول: آن كه خود انسان يقين يا اطمينان كند و يا نوع مردم يقين يا اطمينان كنند كه چيزى نجس است، و چنانچه در جايى كه نوع مردم اطمينان به نجاست ندارند، انسان بر خلاف متعارف اطمينان به نجاست داشته باشد، حكم به نجاست آن نمى‌شود. و اگر اطمينان شخصى يا نوعى نباشد، اگر چه گمان داشته باشد چيزى نجس است، لازم نيست از آن اجتناب كند. .

(4) گلپايگانى، صافى، تبريزى: يا اطمينان. .

(5) مكارم: اول: آن كه انسان يقين پيدا كند، ولى گمان حتّى گمان قوى كافى نيست، بنا بر اين غذا خوردن در بعضى از اماكن عمومى كه گاه انسان گمان قوى به نجس بودن آنها دارد، جايز است مگر آن كه يقين به نجاست پيدا كند. .

زنجانى: تا يقين يا اطمينان شخصى يا نوعى به نجاست غذايى كه براى انسان مى‌آورند نباشد، اشكال ندارد. .

(6) بهجت: و از گفتۀ او اطمينان حاصل گردد. .

(7) زنجانى: مثلاً همسر يا خدمتكار انسان يا فروشنده. .

(8) مكارم: دوّم: آن كه ذو اليد يعنى كسى كه چيزى در اختيار اوست (مانند صاحب خانه و فروشنده و خدمتكار) خبر دهد كه آن چيز نجس است. .

(9) سيستانى: به شرط آن كه از سبب نجاست خبر دهند؛ مثلاً بگويند آن چيز با خون يا بول ملاقات كرده است و اگر يك مرد عادل يا شخصى كه مورد وثوق است خبر دهد و اطمينان از گفتۀ او پيدا نشود، احتياط واجب آن است كه از آن چيز اجتناب شود.

زنجانى: و با گفتن يك مرد عادل، نجاست ثابت نمى‌شود.

(10) گلپايگانى، صافى: بنا بر احتياط لازم. .

(11) خوئى، تبريزى: اگر يك نفر عادل، بلكه شخص موثّق اگر چه عادل هم نباشد بگويد چيزى نجس است بايد از آن چيز اجتناب كرد.

فاضل: اگر يك نفر عادل بگويد چيزى نجس است، اجتناب از آن بنا بر احتياط، لازم است.

مكارم: سوّم: دو نفر عادل و يا حتّى يك نفر گواهى دهد. [پايان مسأله]

[مسأله 122 اگر بواسطۀ ندانستن مسأله، نجس بودن چيزى را نداند]

مسأله 122 اگر بواسطۀ ندانستن مسأله، نجس بودن و پاك بودن چيزى را نداند، مثلاً نداند عرق جنب از حرام (1) پاك است يا نه، بايد مسأله را بپرسد (2) ، ولى اگر با اين كه مسأله را مى‌داند، چيزى را شك كند پاك است يا نه، مثلاً (3) شك كند آن چيز خون است يا نه، يا نداند كه خون پشه است يا خون انسان، پاك مى‌باشد (4)

. اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه مكارم نيست

(1) خوئى، تبريزى، سيستانى، زنجانى: مثلاً نداند فضلۀ موش. .

(2) بهجت: يا احتياط نمايد. .