را گفته باشد ديگرى باطل است؛ چه نمازگزاران بدانند كه قبل از آنها يا بعد از آنها نماز جمعه ديگرى در فاصله كمتر برقرار شده و يا مى‌شود و چه ندانند. و ميزان در صحت، تقدم در نماز است (1) نه در خطبه‌ها. بنا بر اين اگر يكى از دو نماز جمعه در خطبه‌ها مقدم بوده اما نماز دوم در شروع نماز تقدم داشته نماز دوم صحيح و اولى باطل خواهد بود.

(1) مكارم: احتياط آن است كه خطبه‌ها نيز مقدم باشد.

اراكى: رجوع كنيد به ذيل مسأله 51.

54 اگر يقين دارند كه در فاصله كمتر از حد لازم يك فرسخ نماز جمعه‌اى برپا شده ولى شك دارند كه آن نماز قبلاً برگزار شده يا نه و يا شك دارند كه آن نماز مقارن با آنها برگزار مى‌شود يا نه، در هر دو صورت مى‌توانند خود نماز جمعه‌اى تشكيل دهند و هم چنين است در صورتى كه نسبت به اصل انعقاد نماز جمعۀ ديگر اطمينان نداشته باشند.

اين مسأله در رساله آيت اللّٰه اراكى نيست 55 اگر پس از پايان نماز جمعه متوجه شوند كه نماز جمعه ديگرى در كمتر از حد مقرر تشكيل شده و هر يك از دو گروه احتمال دهد كه قبل از ديگرى به اقامه جمعه پرداخته، بر هيچ يك اعادۀ جمعه و نيز نماز ظهر واجب نيست. گرچه قول به وجوب اعاده، مطابق احتياط است (1) ولى اگر گروه سومى خواسته باشند در همان محدوده اقامه جمعه ديگرى بنمايند، بايد يقين داشته باشند كه آن دو نماز جمعه باطل است و اگر احتمال صحت يكى از آن دو را بدهند نمى‌توانند اقامه جمعه ديگرى بنمايند.

اين مسأله در رساله آيت اللّٰه اراكى نيست

(1) فاضل: گرچه اعاده مطابق احتياط استحبابى است. .

56 در زمان غيبت ولى عصر عجل اللّٰه تعالىٰ فرجه الشريف كه نماز جمعه واجب تعيينى نيست خريد و فروش و ساير معاملات پس از اذان جمعه حرام نيست (1) .

اين مسأله در رساله آيت اللّٰه اراكى نيست

(1) فاضل: هنگام اقامه نماز جمعه حرام نيست.

تبريزى: مسأله بنا بر احتياط، در صورتى كه در زمان غيبت ولى عصر عجل اللّٰه تعالى فرجه الشريف نماز جمعه با شرائطش اقامه شود خريد و فروش و ساير معاملات در زمان نماز جمعه حرام است.

مسائل اختصاصى

اراكى: مسأله 1486 اگر نمازگزار اشتباهاً در ركعت دوم پس از قنوت به ركوع رود و پيش از رسيدن به حد ركوع يادش بيايد بايد به سجده برود، اما اگر بعد از رسيدن به ركوع ملتفت شد، نماز جمعه باطل است و بايد نماز ظهر بخواند.

اراكى: مسأله 1506 اگر بداند در صورت حركت براى حضور در جمعه به ركوع ركعت آخر هم نمى‌رسد، مى‌تواند نماز ظهر را شروع كند و لازم نيست يقين كند كه نماز جمعه تمام شده است.