بيايد كه حمد نخوانده، بايد بخواند (4) و اگر در ركوع يادش بيايد نماز او صحيح است.

اين مسأله، در رسالۀ آيت اللّٰه بهجت نيست

(1) سيستانى: بايد آن را و آن چه بعد از آن است به جا آورد. .

(2) فاضل: يعنى وارد ركن بعد شده. .

(3) مكارم: بقيه مسأله ذكر نشده.

(4) سيستانى: بايد حمد و سوره را بخواند. .

مسأله اختصاصى

مكارم: مسأله 1068 اشخاص وسواسى بايد به يقين و شكّ خود عمل نكنند بلكه مطابق اشخاص معمولى عمل كنند خواه يقين براى آنها حاصل شود يا نه، و الاّ در بسيارى از موارد نمازشان باطل خواهد بود.

5 شك امام و مأموم

[مسأله 1192 اگر امام جماعت در شمارۀ ركعتهاى نماز شك كند]

مسأله 1192 اگر امام جماعت در شمارۀ ركعتهاى نماز شك كند مثلاً شك كند كه سه ركعت خوانده يا چهار ركعت (1) ، چنانچه مأموم يقين يا گمان داشته باشد (2) كه چهار ركعت خوانده و به امام بفهماند كه چهار ركعت خوانده است، امام بايد نماز را تمام كند و خواندن نماز احتياط لازم نيست و نيز اگر امام يقين يا گمان داشته باشد (3) كه چند ركعت خوانده است و مأموم در شمارۀ ركعتهاى نماز شك كند، بايد به شك خود اعتنا ننمايد (4) .

(1) مكارم: هر گاه مأموم بداند چهار ركعت خوانده با علامتى به امام مى‌فهماند و امام بايد مطابق آن عمل كند و به عكس اگر امام مى‌داند چند ركعت خوانده، ولى مأموم شك مى‌كند، بايد از امام پيروى كند و به شك خود اعتنا نكند.

(2) اراكى: چنانچه مأموم بداند. .

(3) اراكى: اگر امام بداند. .

(4) تبريزى: و رجوع هر يك از امام و مأموم به ديگرى در غير ركعات، مادامى كه موجب اطمينان نشود، محلّ اشكال است.

نورى: و به آن چه كه امام يقين دارد، عمل نمايد.

زنجانى: و ظاهراً اگر امام گمان داشته باشد كه چند ركعت خوانده و مأموم يقين داشته باشد، بايد به يقين مأموم عمل كند و همين طور است اگر مأموم گمان داشته باشد و امام يقين، بايد به يقين امام عمل كند.

سيستانى: و همچنين است شك هر يك از آن دو در افعال نماز مانند شك در عدد سجده.

مسائل اختصاصى

بهجت: مسأله 978 اگر در نماز جماعت، هم امام و هم مأموم شك كنند و شكّ هر كدام با ديگرى فرق دارد، هر كدام به وظيفۀ خود عمل مى‌كند. و حكم سهو امام يا مأموم يا هر دو نيز همين است.

مكارم: مسأله 1070 براى آگاه كردن امام ممكن است به عدد ركعات نماز دست بر زانو بزند، يا «اللّٰه أكبر» بگويد و يا به هر ترتيب ديگر كه سخن گفتن و كارى بر خلاف نماز انجام دادن در آن نباشد، ولى نبايد قبل از امام برخيزد و نماز خود را ادامه دهد.